• maandag 27 november 2023 om 07:30

Achtergrond: de Specialized Crux, onderdeel van een uitstervend ras

Materiaalzone Met de opkomst van het gravelfietsen, lijkt de crossfiets soms een uitstervend ras te worden. Meer en meer worden off-road fietsen met een krom stuur ontwikkeld voor ontspannen ritjes over brede gravelpaden, terwijl de agressieve crosser in de verdrukking raakt. Maar wat maakt een crossfiets nou uniek? WielerFlits ging op stap met Specialized om een antwoord op die vraag te vinden.

Op het eerste oog lijken er misschien geen verschillen te zitten tussen de crossfiets en een gravelfiets. Maar hoewel het beide fietsen met een krom stuur zijn, waarmee je over onverharde ondergrond fietst, zijn er wel degelijk verschillen tussen beide type frames.

In de vorm van de Crux heeft Specialized nog een toegewijde crossfiets in hun assortiment, gemaakt voor krappe bochtjes, agressieve versnellingen en modderige ondergrond. Je kan er natuurlijk rustig mee over lange grindpaden door de bossen fietsen, maar de Crux is bovenal gemaakt om technische crossparcoursen mee aan te vallen.

Want daar zit het grote verschil tussen het gebruik van de crossfiets en de gravelfiets. Niet zozeer in de ondergrond, maar wel in de technische aard van het parcours en de manier waarop je met de fiets omgaat. Ook op de gravelfiets kan er gekoerst worden, maar veelal zal er relatief ontspannen op gefietst worden, waar snelheid en wendbaarheid de essentie van het crossen is.

Om dat verschil eens goed uit te leggen, nodigt Specialized ons uit om een ochtendje te crossen in het Brabantse Alphen. Op ’t Zand, waar wekelijks een nationale veldrijtraining door bondscoach Gerben de Knegt wordt afgewerkt, krijgen wij een lesje veldrijden van niemand minder dan Richard Groenendaal.

Agressieve geometrie
Voordat we op de Crux springen, legt Peter Kraaijvanger van Specialized ons uit wat nou de verschillen tussen die twee fietsen zijn. “De verschillen zitten vooral in de geometrie: de Crux is gemaakt voor een veel agressievere rijstijl, waarmee je efficiënt door de vaak krappe crossparcoursen kan navigeren.”

Eén van de belangrijkste verschillen is de hoogte van de trapas, die bij een crossfiets een stuk hoger is. Ruim anderhalve centimeter vergeleken met de Diverge, de gravelbike van Specialized. “Dit zorgt ervoor dat je een stuk wendbaarder bent en langer door kan blijven trappen. Je pedalen raken de grond minder snel in krappe bochtjes, dus je kan langer snelheid blijven maken, maar ook de positie van je pedalen en benen veel langer nog veranderen om daarmee je balans te bewaren bijvoorbeeld.”

Net als een gravelbike biedt de crosser ruimte aan brede banden, al ligt ook dat net weer wat anders. “In de cross mogen je banden maximaal 33 millimeter breed zijn, maar is er toch een hoop extra speling omdat de afvoer van modder erg belangrijk is. Door bij de trapas veel ruimte te houden tussen het frame en de banden, is de kans op het ophopen van modder kleiner en kan je dus langer door blijven crossen.” Een mooi gevolg is dat je er tot 47 millimeter brede banden in kan monteren, dus als bonus kan je wel gravelen met de Crux.

En dan zijn er nog enkele verschillen in het frame, die een wat agressievere rijstijl op de crossfiets mogelijk maken. “Zo is er een agressievere zithouding door een lagere balhoofdbuis en zijn de hoeken van sommige buizen net wat anders, wat er allemaal aan bijdraagt dat je de fiets wat makkelijker door de technische passages van een veldrit kan manoeuvreren.”

Dat dat echt van belang is, beaamt Groenendaal. “Je komt op een luie gravelfiets gevoelsmatig echt niet vooruit op een crossparcours. Dat is natuurlijk wat overdreven, maar kijk naar een paar jongens die voorbije jaren vanwege sponsorverplichtingen op een gravelfiets reden (hun fietssponsor had geen crossfiets, red.); dat was echt geen succes.”

Verzuring kweken
Genoeg theorie, tijd om het bos in te duiken en te ervaren wat dat verschil nou werkelijk is. Groenendaal gaat ons voor en gidst ons door de bossen van ’t Zand, waar hij jarenlang zelf trainde. Zo fietsen we eerst een klein kwartiertje door de bossen om op te warmen en wordt daar gelijk al duidelijk dat er enig verschil is in talent tussen Groenendaal en ons stervelingen.

Richard Groenendaal leert ons de kneepjes van het vak

Al in het bos valt op hoe wendbaar en reactief de Crux is. De wegligging van gravelbikes is vaak ook goed – in die zin dat het vertrouwen biedt – maar de Crux is merkbaar reactiever en laat zich veel makkelijker door korte bochtjes sturen.

Met de opwarming in de benen is het tijd voor een eerste cross-specifieke oefening: we rijden viermaal een rondje waar we eerst door het bos fietsen, vervolgens een stuk rennen door het zand en daarna vol gas een bochtig parcours over een grasvlakte moeten invliegen. Het doel is heel simpel: “Rennen op tempo, voluit over de grasvlakte de verzuring in en in het bos proberen te herstellen”, legt Groenendaal uit.

Naast de fysieke uitdaging, geeft Groenendaal ons enkele technische tips over het schouderen van de fiets, het weer opspringen en hoe je tijdens die overgangen zoveel mogelijk snelheid mee kan nemen. Veel onthoud ik er niet van, want al na de eerste ronde spuit het melkzuur uit mijn oren.

Toch is ook hier weer merkbaar waarom de Crux écht een crosser is. De geometrie, maar ook het stijve frame, zorgt ervoor dat de fiets overal zoveel mogelijk snelheid lijkt te maken en mee te nemen. Als je versnelt is de fiets reactief, terwijl je door bochten goed snelheid mee kan nemen en door de stabiliteit van het frame snel weer kan aanzetten.

Aan dat laatste dragen ook de Roval Terra banden bij. Alhoewel deze slechts 33 millimeter breed zijn, zorgt een betrekkelijk grof profiel in combinatie met lage bandenspanning ervoor dat je bijzonder veel grip hebt en ook op natte ondergrond de fiets behoorlijk snel door bochtjes kan smijten. Dat maakt het niet alleen snel maar ook heel leuk, omdat dat uitnodigt de grens van de fiets en jezelf op te zoeken.

Met het oefenen van een drietal startjes kunnen we volgens Groenendaal wat herstellen. Wederom: het verschil tussen talent en reguliere stervelingen wordt pijnlijk duidelijk. Vol gas versnellen uit stilstand doet het zuur nog wat verder opbouwen in de benen, maar het voelt ook écht alsof we aan het crossen zijn en levert zelfs een klein beetje adrenaline op.

We sluiten af met een kleine koppelkoers, om volledig uitgeteld terug naar het startpunt te fietsen. Zo hebben we niet alleen geleerd wat een crossfiets uniek maakt, maar ook gevoeld wat een crossfiets uniek maakt. Bovenal was het een fraaie ervaring om mee te maken hoe leuk maar tevens loodzwaar het crossen is. Eén ding is zeker: ik kijk voortaan vanaf de bank met een stuk meer ontzag naar de profs.

Verantwoording:
Dit artikel is geschreven door een redacteur van WielerFlits. Specialized is mediapartner van WielerFlits en ondersteunt op deze manier ons platform.