Fietstoerisme Friesland en de Elfstedentocht zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Alhoewel er over het parcours van die schaatsklassieker pas sinds kort ook een wielerwedstrijd wordt verreden, heeft de schaatstocht  desalniettemin vormgegeven aan de fietshistorie van de provincie.

De Elfstedentocht behoort tot de crème de la crème van het Nederlands cultureel erfgoed. De bijna 200 kilometer tellende schaatstocht is dan al niet meer verreden sinds 1997, toch houdt het iedere winter nog de gemoederen bezig. Zoveel zelfs, dat er al jaren lang op locaties buiten Nederland een alternatieve Elfstedentocht wordt verreden.

Met de Betcity Elfstedenrace is er sinds enkele jaren ook een wielerkoers die het traject van langs iconische tocht volgt. Alhoewel het parcours niet helemaal de route van de schaatskoers volgt, trekt het peloton wel in een nagenoeg exact gelijke afstand van Leeuwarden naar Leeuwarden, langs de elf plaatsen in Friesland met stadsrechten.

Toch gaat de historie van de Elfstedentocht en de fiets verder terug. Sterker nog, ook de fietshistorie van Friesland is voor een groot deel door de tocht der tochten gevormd. Voornamelijk door de toerversie van de Fietselfstedentocht, die al meer dan 100 jaar op pinkstermaandag wordt verreden.

Tegenwoordig is dat zelfs één van de grootste toertochten van Nederland, met maar liefst 15.000 deelnemers die de route van bijna 230 kilometer fietsen. In de geest van de schaatstocht, is er ook een winterse editie van de toertocht. Aan de Winterfiets Elfstedentocht, die in januari wordt verreden, doen nog eens 1.000 mensen mee.

Dat die toertochten zoveel populariteit genieten, is niet vreemd, want ze tonen in volle glorie het Friese landschap met zijn vele vaarten, meren en uitgestrekte weidelandschappen. Dat levert een compleet vlakke rit op, maar daarmee is deze nog niet makkelijk: wind en regen spelen vaak een rol in het open landschap. Typisch Fries, maar ook oer-Nederlands dus.