Ties Wijntjes

•

Fietstoerisme De Ronde van Italië staat bijna voor de deur. Dat betekent niet alleen drie weken koersgeweld, maar ook een rondreis door verschillende provincies en langs talloze plekken die allemaal hun eigen achtergrond hebben. In aanloop naar de Giro besteedt WielerFlits extra aandacht aan de hoogtepunten van het parcours die tijdens de koers al gauw over het hoofd worden gezien. In de eerste aflevering: de viticulturele highlights van de Giro.

Ik spreek af in Amsterdam, met chef-kok Martijn Hendriks van kookstudio Eetwijn. De term chef-kok doet Martijn eigenlijk tekort want hij is tevens vinoloog, koersliefhebber en zelfverklaard Italofiel. De ideale man om ons aan de hand te nemen langs de hoogtepunten op het gebied van wijn van de aanstaande Giro d’Italia dus.

Martijn tussen de wijngaarden van de Valtellina

Want, met maar liefst 400 soorten wijn die een beschermde status hebben, valt er genoeg te schrijven over de verschillende wijnstreken van Italië. Bekende namen als Barolo, Prosecco en Chianti zullen bij menigeen een belletje doen rinkelen, maar tussen die talloze wijnen die Italië rijk is, zitten ook de nodige verborgen pareltjes. Martijn zet voor ons vijf minder bekende appellaties op een rij.

Montefalco Sagrantino
Te beginnen met Montefalco Sagrantino. Martijn veert op als hij ziet dat het parcours van de achtste etappe op enkele kilometers van deze appellatie passeert. “Men noemt altijd Barolo, Brunello di Montalcino en Amarone als de drie grote wijnen van Italië. Wat mij betreft is Montefalco Sagrantino nummer vier in dat rijtje.”

De rode wijn wordt geproduceerd in Umbrië, rondom het op een heuvel gelegen dorpje Montefalco. Van 100% Sagrantino druiven wordt een droge rode wijn geproduceerd, en in mindere mate ook een zoete dessertwijn.

“Het is een hele krachtige wijn met aroma’s van rood fruit en kaneel. Hij heeft uitgesproken tannines, is licht kruidig en heeft een fraaie complexiteit. Het is ook een wijn met bewaarpotentieel; je kan hem rustig 20 tot 30 jaar laten liggen. De wijn heeft sowieso al even gelegen als je hem koopt, want hij moet minimaal drie jaar rijpen, waarvan minstens 12 maanden op eikenhouten vaten”, vertelt Martijn.

Rubicone
We reizen door naar etappe 9, als de tweede tijdrit van de Giro op het programma staat die de eerste week afsluit. Op noordoostelijke uitlopers van de Apennijnen, liggen de wijngaarden die de Rubicone-appellatie vormen. Een betrekkelijk klein gebied, waar vooral rode wijn wordt geproduceerd.

Tijdens de Internationale Wielerweek van Coppi e Bartali 2021 passeerde het peloton de Rubicone-appellatie – foto: Cor Vos

De Rubicone-wijn wordt veelal geproduceerd van de Sangiovese druif, die we ook kennen van bekende wijnen zoals Chianti en Brunello di Montalcino. “Dit is een wijn die ik ook niet iedere dag drink, dat typeert hem ook best goed denk ik. Emilia-Romagna staat niet bekend om de wijnen, dus het is een typisch gevalletje onbekend maakt onbemind. Tegelijkertijd is het best een toegankelijke wijn – zeker voor een wijn van Sangiovese-druiven. In Toscane krijgen wijnen van Sangiovese vaak een bak hout mee door lagering op eikenhouten vaten, dat is hier niet het geval.

Timorasso
Van Emilia-Romagna gaan we door naar Piëmont. Een provincie die bekend staat om klinkende namen als Barbera, Barolo en Dolcetto uit de Langhe-streek. Vooral rode wijnen dus, maar er komen evengoed de nodige witte wijnen uit de noordwestelijke provincie.

Zoals Timorasso, die zijn oorsprong vindt rondom Tortona, de finish van etappe 11. In zes verschillende valleien wordt hier de wijn geproduceerd die soms zelfs de witte Barolo wordt genoemd. De wijn is vernoemd naar de gelijknamige druivensoort.

“Dat het de witte Barolo wordt genoemd, vind ik een beetje overdreven, maar dat komt denk ik omdat Barolo-producenten die een witte wijn willen produceren vaak kiezen voor Timorasso. Ik noem het zelf vaak een wijnkennerswijn, omdat het best een bijzondere wijn is. Hij is rijk van kleur – heel gelig – en leent zich om gewoon tien jaar weg te leggen. Dat is uniek voor een witte wijn. De smaak is heel rijk, met tonen van perzik, honing, acacia, geconfijte sinaasappel en soms zelfs kastanje. Je ziet de wijn overigens ook vaak voorbij komen onder de naam ‘Derthona’, wat de oude naam is van de stad Tortona.”

Erbaluce di Caluso
Nog een witte wijn uit de Piëmont die het peloton op hun tocht door Italië passeert, is de Erbaluce di Caluso. Op een kleine twintig kilometer van de start van etappe 13 – in Borgofranco d’Ivrea – ligt de gemeente Caluso, waar het de lokale druif Erbaluce is die de sier maakt. Niet alleen in die gemeente overigens, want het is een redelijk wijdverspreide appellatie.

In de Langhe ligt het kloppend hart van de Piëmontese wijnproductie – foto: Cor Vos

Veel verschillende type wijnen kunnen de naam Erbaluce di Caluso dragen. Er worden onder andere droge witte wijn, spumante en passito geproduceerd onder de naam Erbaluce di Caluso. Vooral die laatste is erg bijzonder. Met een productiemethode die door het drogen van de druiven en lange lagering bijna 5 jaar kost, waar ook nog eens zo’n 6 jaar aan rijping bovenop komt, is het geen alledaagse wijn.

Maar, er wordt vooral droge witte wijn geproduceerd. “Dat is een hele toegankelijke en doordrinkbare wijn, een beetje zoals de ook uit de Piëmont afkomstige Arneis; lekker bitterfris. Het is jammer om eraan voorbij te gaan, maar ook niet een wijn met extreme pretenties, dus in die zin het tegenovergestelde van de Timorasso.

Teroldego/Lagrein
Tijdens etappe zestien finisht het peloton op de Monte Bondone, die ze beklimmen vanuit Aldeno. Dat dorpje is onderdeel van de Trento DOC, waar verschillende witte en rode wijnen worden geproduceerd. Echter, interessanter is de iets noordelijker gelegen Teroldego Rotaliano DOC.

Deze wijn is vernoemd naar de druif Teroldego en de Piano Rotaliano, ofwel de Rotaliano vlakte, waar de wijn wordt geproduceerd. Het is een indrukwekkende brede vallei, met hoog opgetrokken bergwanden aan de ene zijde en glooiende heuvels vol met wijngaarden aan de andere zijde. Een van die wijnhuizen – net buiten Trento – is van Francesco Moser. Het meesterwerk van zijn Cantina is de naar zijn werelduurrecordpoging vernoemde 51,151-spumante.

Wijngaarden rondom Mezzacorona, veelal van de Teroldego Rotaliano druif – foto: Pillowlab

De Teroldego is een druif die op grote schaal wordt geteeld, maar er komen ook genoeg kwalitatieve wijnen uit de streek. “Ik vind de Teroldego echt een wijn met vele gezichten omdat er veel massa-productie is maar ook pareltjes tussen zitten. Daarom is hij ook lastig te herkennen: je vindt hem soms met een dikke laag hout, maar ook in stijlen die heel fris-fruitig zijn.”

“Dat laatste komt mede doordat het een echte bergdruif is uit hoger gelegen streken, waardoor je altijd wel wat frisheid in de wijn vindt. Dat is bijvoorbeeld ook zo bij Nebbiolo uit de Valtellina (ook wel Chiavennasca), Marzemino of het broertje van Teroldego: Lagrein. Het is een heel diverse wijn, waardoor hij soms lastig te herkennen is.”

De coureurs zullen er weinig van merken, maar u snapt ondertussen: tijdens de aanstaande Giro kunnen wijnliefhebbers hun hart ophalen. Niet enkel bekende wijnplaatsen zoals Barolo en de Prosecco-streek worden aangedaan, er is ook ruimte voor tal van minder bekende parels uit de Italiaanse viticultuur. De Giro d’Italia zal dus niet alleen drie weken koersgeweld opleveren, maar ook talloze gastronomische hoogtepunten passeren.