Ties Wijntjes

•

Tientallen jarenlang vormde het IJzeren Gordijn een fysieke scheiding tussen Oost- en West-Europa. Hedendaags staat het hek niet meer overeind, maar ligt er wel een indrukwekkende fietsroute. Vorige week las je al het eerste deel van ons reisverslag door Tsjechië. De reis gaat verder naar het oosten, langs de Oostenrijkse grens en naar de wijngaarden van Zuid-Moravië.

Dag 4 – Vyssi Brod naar Slavonice
Vyssi Brod ligt er ‘s ochtends stil bij. Door de kou en mist heeft de stad een kille uitstraling, maar het Cisterciënzerklooster torent fier boven de huizen uit. Na het Boheemse Woud nagenoeg achtergelaten te hebben, loopt de route weer door meer open gebieden. Korte passages door bossen worden afgewisseld met open weides en kleine dorpjes. Zo volgt de rit zelfs een vrij gelijk ritme de eerste uren. Omhoog door het bos, bovenkomen op een plateau in een open weide en dalen naar een sereen dorpje met frivool gekleurde huizen.

Na ruim 40 kilometer volgt een lange afdaling richting de vlakte van Boheems Canada. Dit natuurgebied van ruim 400 vierkante kilometer heeft haar naam te danken aan de vele meren, bossen, rotsafzettingen en het koude, regenachtige klimaat. Het natuurgebied heeft een totaal andere uitstraling dan de rest van Zuid-Tsjechië, waardoor dit deel van de route voelt als een totaal andere rit dan voorheen. Je komt regelmatig kleine nederzettingen tegen, maar toch voelt het afgezonderd. Tevens is het relatief vlak, terwijl de route verder vrijwel overal op- en afloopt.

De route is goed bewegwijzerd – foto: Ties Wijntjes

Richting het oosten wordt het natuurgebied wat heuvelachtiger en rijd je vooral weer door dikke bossen. De omgeving zou zich perfect lenen voor een horrorfilm, want het donkere dennenbos lijkt zoals wel vaker tijdens de reis ongelooflijk desolaat. Het verlaten van het bos kondigt het slot van de rit aan door een open heuvellandschap. Slavonice, de eindbestemming van vandaag, ligt lang verstopt achter een heuvel, waardoor je de stad pas ziet als je er met volle vaart naar afdaalt. Het centrum van deze 13^e-eeuwse stad wordt vooral gesierd door een plein omringd met historische panden, waarvan de gevels erg mooi gedecoreerd zijn.

Dag 5 – Slavonice naar Znojmo
Slavonice is een kleine stad, dus na enkele meters door de binnenstad over kasseien ben je al gauw weer op het platteland. Zoals de voorbije dagen loopt de weg hier glooiend door het heuvellandschap. Een groot verschil is dat de overblijfselen van de oorlog hier goed zichtbaar zijn. Aan weerszijden van de weg doemt de ene na de andere bunker op. Deze bunkers zijn gebouwd in aanloop naar de Tweede Wereldoorlog, ter anticipatie op een Duitse inval in Tsjechoslowakije.

De IJzeren Gordijnroute voert hier afwisselend door Oostenrijk en Tsjechië, hemelsbreed in zuidoostelijke richting langs de grens. Her en der passeer je een dorpje, maar vooral de landbouw en tal van herten maken hier de dienst uit. Het is overigens oppassen geblazen, want de herten steken te pas en te onpas over. Aan fauna is in deze regio sowieso geen gebrek, want ik spot onderweg ook nog slangen, een vos en ontelbare roofvogels. Ook voor de natuurliefhebber is het hier dus prima vertoeven.

Het nationale park Podyji waar de Thaya doorheen stroomt – foto: Ties Wijntjes

De route kruist niet alleen de grens meermaals, maar ook de vallei van de rivier Thaya. Zeker ter hoogte van Drosendorf en Hardegg levert dit indrukwekkende gezichten op, als de rivier een serieuze kloof heeft geslagen in de omringende heuvels. Vanuit Hardegg steek je de rivier over om door het bos te klimmen richting het enige behouden stuk van het IJzeren Gordijn in Tsjechië.

In Cizov staat een stuk van het voormalig IJzeren Gordijn en een wachttoren. Alhoewel de geschiedenis bekend is, levert het een vrij bizar gezicht op. De gedachte dat dit tientalen jaren praktisch in de achtertuin van miljoenen mensen stond, is behoorlijk indringend. De bijbehorende verhalen van vluchtpogingen en talloze overlijdens maken het des te schrijnender. De directe omgeving rond het hek was – en is nog steeds grotendeels – platgemaaid, zodat de grensbewaking goed zicht had op de omgeving. Meestal stond het hek 2 à 3 kilometer van de landsgrenzen. Dit gebied werd dan onbewoonbaar verklaard, waardoor ook nog eens miljoenen mensen ontheemd werden.

foto: Ties Wijntjes

In het slot van de etappe is Znojmo al zichtbaar, doordat het op een heuvel ligt. Een kerk en enkele torens sieren hierdoor kilometerslang het uitzicht. Gezien de uitgebreide historische en culturele geschiedenis, evenals de ligging nabij schitterende Podyji Park, wordt de vestingstad ook wel de Parel van Zuid-Moravië genoemd. Door de relatief hoge temperaturen in de regio kennen ze hier een rijke wijntraditie, waar Znojmo ook onderdeel van is.

Dag 6 – Znojmo naar Valtice
Langs oude stadsmuren daal ik af, vergezeld door gids Slavek. Met het oversteken van de Thaya verlaten we Znojmo definitief. De rit voert door Zuid-Moravië, de regio die vanwege het warme klimaat ook wel het Florence van Tsjechië wordt genoemd. Een bijnaam die met een korrel zout genomen dient te worden welteverstaan. In deze regio domineren wijn- en fruitgaarden het uitzicht, aangezien die gewassen vanwege het eerdergenoemde klimaat hier goed gedijen. Maar liefst 95% van de Tsjechische wijn komt uit dit gebied. Dat er een rijke wijntraditie leeft is zichtbaar uit het feit dat zelfs in veel voortuinen een aantal druivenplanten staan.

Bij het uitrijden van Znojmo steek je de Thaya weer over – foto: Ties Wijntjes

Tevens is de geschiedenis van de oorlog in deze regio nog goed zichtbaar. Kilometers aaneen loopt de route langs maïsvelden, wijngaarden en andere gewassen waar de ene na de andere bunker in verstopt ligt. Een hoop van deze bunkers zijn goed onderhouden. Een enkele keer dient de bunker zelfs als expositie of als onderdeel van een klein museum, waar zichtbaar is hoe de bunkers onderdeel waren van de defensieve strategie van Tsjechoslowakije in aanloop naar de Tweede Wereldoorlog.

Vanaf Mikulov, een prachtige stad gelegen op een heuvel van de Milovice-bergen, is ook de geschiedenis omtrent het IJzeren Gordijn goed zichtbaar. Kort na het verlaten van de stad staat een monument ter herdenking van slachtoffers die probeerden de grens over te steken. Een handjevol borden langs het fietspad vertellen indrukwekkende verhalen over de impact van de verregaande vrijheidsbeperking. Van de docent die zijn dochter de grens wilde laten zien en in koelen bloede werd neergeschoten, tot de broers die met succes een tunnel wisten te graven onder de grensovergang. Kort voor Slavonice staat tevens een van de verschillende museums gewijd aan het IJzeren Gordijn. Naast tal van memorabilia uit de na-oorlogse periode, laat deze expositie uitgebreid zien hoe de grensbewaking georganiseerd werd. Zo vertelt dit museum onder andere het – vrij bizarre – verhaal van special gefokte honden die ingezet werden om in de eindeloze bossen van het Boheemse Woud mensen op te sporen.

De wijngaarden van Zuid-Moravië, met in de achtergrond Valtice – foto: Ties Wijntjes

Een snelle afdaling vormt het slotepos van de IJzeren Gordijnroute in Tsjechië. De laatste kilometers van zo’n trip hebben altijd iets bijzonders, wat ze extra mooi maakt. Eenmaal aangekomen in het centrum van Valtice geniet ik op een terras van een glas lokale wijn. Het is misschien geen Barolo of Valpolicella Rossa, maar wijn maken kunnen ze hier zeker. Zeker na een lange week fietsen smaakt de wijn meer dan goed. Loon naar werken, de IJzeren Gordijnroute is achter de rug!

Verantwoording:
CzechTourism heeft WielerFlits uitgenodigd om de Iron Curtain Trail te fietsen. Europe Bike Tours verzorgde een racefiets en routes. Een redacteur van onze site verbleef in Tsjechië en schreef aan de hand van zijn ervaringen dit verslag.