Fietstoerisme Niet voor het eerst werd vandaag een Alpenpas uit het Giro-parcours geschrapt. Bijna elk jaar gooit winters weer roet in het eten van een Giro-etappe, doordat ze over beklimmingen koersen die nét zijn geopend. Maar, wanneer gaan die passen nou open en hoe wordt bepaald of ze open kunnen? WielerFlits legt uit.

De Stelvio in 2024, de Grote Sint-Bernhardpas in 2023, de Passo Fedaia en Passo Pordoi in 2021; het is niet de eerste keer dat er last-minute aan het parcours van een Alpenetappe in de Giro d’Italia werd gesleuteld. Meer dan eens nopen winterse omstandigheden de Giro-organisatie tot ingrijpende parcourswijzigingen.

De reden dat we dat vooral in de Giro en zelden in de Tour de France of Vuelta a España zien, is uiteraard het weer. Doordat de Giro in het voorjaar plaatsvindt, heeft het regelmatig nog te maken met de naweeën van de winter. Zeker in de Alpen, op grote hoogte, kan dat tot behoorlijk grillige weersomstandigheden leiden. Want de Giro passeert de Alpen in een periode dat nog niet eens alle bergpassen zijn geopend.

• 

  21 mei

  Lees ook Giro 2024: Zo ziet het er nu uit op de Umbrailpas, flinke winterse omstandigheden

  21 mei

Wanneer een bergpas geopend wordt, ligt aan een aantal verschillende factoren. De hoogte van de pas, hoe diep deze in de Alpen ligt en hoeveel sneeuw er in de winter is gevallen zijn van dat soort factoren, om er maar een paar te noemen. Uiteindelijk draait het allemaal op het veilig kunnen openen van de weg.

Allereerst is het natuurlijk van belang dat de weg sneeuwvrij is, zodat fietsers, automobilisten en motorrijders om te beginnen überhaupt de top kunnen bereiken. Als de weg sneeuwvrij is, gaat deze echter niet gelijk open. Door de winterse neerslag, eventueel smeltwater en zelfs lawines kan er namelijk een hoop rotzooi (zoals stenen of bomen) op de weg terecht zijn gekomen wat er nog vanaf gehaald moet worden. In extreme gevallen kan de weg zelfs kapot zijn, zoals recentelijk bij de Stelvio het geval was.

Stelvio right now. Rideable. What’s the problem @giroditalia ? pic.twitter.com/YsgFwxdl1i

— Uli Fluhme (@ulif) May 12, 2024

Toch betekent een vrije weg niet dat de pas ook gelijk opengaat. Sterker nog, genoeg passen zouden – mits de lokale overheid zich daartoe inspant – de hele winter door sneeuwvrij gehouden kunnen worden, maar dan zijn ze nog niet altijd veilig. Zeker voor de wegen in de ruwste berggebieden geldt namelijk ook nog dat het risico op lawines verdwenen moet zijn.

Daarom wordt er soms zelfs samengewerkt met de managers van skigebieden, om lawines in gang te zetten en zo het risico daarop later te verminderen.

Commerciële belangen
Bij de overweging of een bergpas al dan niet de hele winter door open wordt gehouden, spelen ook nog commerciële belangen mee. Neem de Sellaronda in de Dolomieten; op enkele onderbrekingen tijdens aanhoudende sneeuwval na, zijn de vier passen van die legendarische route nagenoeg de hele winter open, omdat er veel toeristisch verkeer passeert onderweg naar de skivakantie.

Zo speelt dus ook bereikbaarheid van bewoonde plaatsen een rol. Niet enkel voor toeristische doeleinden maar ook voor de lokale bevolking. Dat wordt mooi geïllustreerd door opening van bergpassen in de Franse Oisans. De Col du Lautaret (op een hoogte van 2.057 meter) is bijvoorbeeld het hele jaar open, terwijl de Col de la Croix de Fer (met zijn top op een hoogte van 2.064 amper 7 meter hoger), normaliter ‘slechts’ van begin mei tot eind oktober open is.

Beide passen liggen dus op een nagenoeg gelijke hoogte, maar toch wordt ervoor gekozen slechts één van de twee het hele jaar door open te houden. De reden? De Lautaret geldt als verbinding tussen de Oisans-vallei en Briancon, terwijl de Croix de Fer niet de enige verbinding is tussen de Maurienne-vallei en de Oisans-vallei.

Ook wanneer wordt begonnen met het sneeuwvrij maken van een pas, ligt aan verschillende elementen. Zo ligt dat heel erg aan de voorbije winter en hoeveel sneeuw er is gevallen, maar wordt er ook rekening gehouden met de hoeveelheid sneeuw die nog kan vallen. Als de weg eenmaal sneeuwvrij is maar er toch weer een verse laag sneeuw valt, moeten er opnieuw sneeuwruimers worden ingezet, met extra kosten ten gevolge.

Voor veel bergpassen hebben lokale overheden wel een ‘richttijd’ van de opening. Bij de Stelvio is dit bijvoorbeeld eind mei, terwijl de hoogste wegen in de Franse Alpen (zoals de Col de l’Iseran en de Col Agnel) vaak vanaf midden juni weer worden vrijgegeven.

Maar, wanneer bergpassen exact opengaan ligt dus aan tal van factoren en is daardoor een vraag die niet eenduidig te beantwoorden valt. Sommige bergpassen zijn het hele jaar open, terwijl andere wegen meer dan een half jaar gesloten zijn. Wat wel buiten kijf staat, is dat moeder natuur zich niet laat sturen en het dus ook de komende jaren weer gissen is wanneer bepaalde bergpassen geopend worden.

• 

  21 mei

  Lees ook Giro 2024: Renners weigerden te starten voor neutrale ronde door Livigno

  21 mei