Ties Wijntjes

• dinsdag 25 juni 2024 om 08:35

Materiaalzone Voor het tweede jaar op rij koos Tadej Pogacar dit seizoen voor kortere cranks op zijn fiets. Hij is niet de enige, want door het peloton heen kiezen steeds meer coureurs ervoor. Biomechanisch zou het efficiënter zijn en het zou de coureurs in staat stellen een meer aerodynamische houding aan te nemen. Desalniettemin gaat niet iedereen overstag, want Visma | Lease a Bike is terughoudend in het tornen aan de cranklengte. WielerFlits legt uit hoe deze trend in elkaar steekt.

Het klinkt misschien als een minimaal verschil: van een crank van 172,5 millimeter naar een crank van 170 millimeter. Op papier is dat ook een minimaal verschil, maar toch kan het wel degelijk effect hebben. Om verschillende redenen én op verschillende manieren kan een andere cranklengte zich ook uiten in betere prestaties.

We beginnen bij het begin. De op dit moment meest gebruikte cranklengte is 172,5 millimeter. Die lengte wordt gemeten vanaf de as van het pedaal tot de trapas. Het gros van de weg- en gravelfietsen wordt op dit moment geleverd met 172,5 millimeter. De kleinste frames krijgen vaak 170 millimeter lange cranks, terwijl de grootste frames regelmatig van 175 millimeter cranks worden voorzien.

Twee voordelen
Maar, er is een verandering gaande. Steeds meer profs kiezen voor kortere cranks, om een tweetal verschillende redenen: het zou makkelijker zijn om een hoge cadans vast te houden en de gebruiker kan een meer aerodynamische houding aannemen met kortere cranks.

Dat eerste punt werd in wetenschappelijk onderzoek al wel eens bewezen. Bewegingswetenschapper James Martin publiceerde in 2001 aan de University of Utah een onderzoek over het verschil in geleverd vermogen bij het gebruik van verschillende cranklengtes. De conclusie in dat onderzoek was dat er amper impact was op vermogen wanneer de cranklengte veranderde, maar dat er wel effect was op trapfrequentie. Bij langere cranks zou de cadans namelijk afnemen.

Het gebruik van een kortere crank zou het dus makkelijker maken om een hoge cadans aan te houden. Alhoewel ook daarover de meningen verschillen, zijn er wetenschappelijke onderzoeken geweest die stellen dat een hoge cadans kan helpen om spiervermoeiing tegen te gaan.

Een ander voordeel is dus dat het makkelijker zou worden om een meer aerodynamische houding aan te nemen. Doordat bij het gebruik van een kleinere crank ook de hoeken van het heupgewricht kleiner worden (al is dat ook nog afhankelijk van eventuele wijzigingen aan de zadelhoogte), zou het mogelijk zijn om het stuur wat lager te zetten.

De gebruiker kan bij wijze makkelijker voorover buigen en in een aerodynamische houding kruipen, zonder dat dat ongemak gaat opleveren. Dat zou vooral voordelig kunnen zijn bij tijdritten, waar de coureur zo zijn of haar frontale oppervlak kan verkleinen en dus makkelijker door de wind kan snijden.

Profs én amateurs
Voor genoeg profs reden om te kiezen voor steeds kortere cranks. Onder meer Tadej Pogacar sleutelde zo de afgelopen jaren aan zijn houding op de fiets. Reed hij in 2022 nog op 172,5 millimeter lange cranks, waren dat vorig jaar 170 millimeter lange cranks en rijdt hij dit jaar zelfs met 165 millimeter lange cranks.

Eén van de coureurs die dit seizoen overging op kortere cranks is Tadej Pogacar

Dat klinkt met 7,5 millimeter nog altijd als een kleine aanpassing, maar bekijk het vanuit een ander perspectief en het verschil is enorm. In de gehele omwenteling is het verschil al 1,5 centimeter (zowel boven als onder wordt de omwenteling 7,5 millimeter kleiner), terwijl het ook nog eens gaat om een beweging die enkele tienduizenden, zo niet enkele honderden duizenden keren per wedstrijd wordt herhaald.

Ondertussen begint de trend zich van het profpeloton ook naar het amateurpeloton te verplaatsen. Zo bevestigde een woordvoerder van Shimano dit voorjaar al aan WielerFlits dat ze de vraag naar kortere cranks licht zien stijgen. Daarnaast kiezen ook steeds meer fietsmerken ervoor hun fietsen standaard af te monteren met iets kortere cranks, al is dat een verandering die pas stapvoets op gang komt.

Visma | Lease a Bike terughoudend
Ook binnen Visma | Lease a Bike zien ze voordelen in het gebruik van de kortere cranks, maar vooralsnog hebben ze hun coureurs niet massaal over laten stappen op kortere cranks. Dat vertelt Jenco Drost, Head of Performance Equipment bij de Nederlandse ploeg, in gesprek met WielerFlits.

Geen kortere cranks voor Wout van Aert dit jaar – foto: Cor Vos

Dat is onder meer omdat de juiste cranklengte een persoonlijke kwestie is. “Ook wij horen over de mogelijke voordelen, voornamelijk fysiologisch en op het gebied van aerodynamica. Maar geen mens is hetzelfde en we zien daar niet direct voor iedereen een voordeel in. Het is dus niet zo dat wij als een gek alles aan het ombouwen zijn.”

Er zijn dus zeker voordelen aangetoond, maar dat betekent niet dat die voor iedereen gelden. Daarom moet dat per geval individueel beoordeeld worden, bijvoorbeeld middels tests op het gebied van aerodynamica en fysiologie.

Reden genoeg voor de ploeg om te kijken of er winst te behalen valt, maar voorlopig heeft dat nog niet tot grote wijzigingen geleid. “Zeker het aannemen van een meer aerodynamische houding op de tijdritfiets hebben wij onderzocht, maar niet iedereen vindt dat fijn. Het is gewoon niet iets wat je even installeert en waarop je dan kan wegrijden met de nodige voordelen van dien”, legt Drost uit.