Heel veel mannenwedstrijden dachten het laatste decennium: dat vrouwenwielrennen, daar moeten we eens wat mee doen. Sinds 2023 spreken we van een echte Vuelta, en ook de Tour de France Femmes is weer helemaal terug van weggeweest. Van de drie grote rondes voor mannen is de Giro d’Italia Donne het belangrijkste equivalent voor vrouwen. Sinds 1988 hebben veel legendarische wielrensters het heilige roze gedragen, maar pas vanaf 2024 is de organisatie ook daadwerkelijk in handen van RCS, dat ook de Giro voor mannen organiseert. In dit artikel duikt WielerFlits in de historie van de legendarische etappekoers.

Denk aan historie, combineer dit met de Giro voor vrouwen en de naam Alfonsina Strada komt al snel bovendrijven, als ware het een Pavlovreactie. Deze legendarische figuur, wier historische Girodeelname alweer honderd jaar geleden is, zegt menig wielerliefhebber vermoedelijk meer dan de eerste winnares van de eerste Giro voor vrouwen. Het verhaal van Strada spreekt dan ook enorm tot de verbeelding. Als vrouw, in die tijd, het tegen de mannen opnemen en ondanks alle beschimpingen en tegenslagen doorzetten en finishen. Niet zo gek ook dat er diverse boeken over haar roerige leven zijn verschenen, die het lezen meer dan waard zijn.

Hoe symbolisch is het dat, honderd jaar na haar deelname, de organisatie van de mannengiro nu de Ronde van Italië onder zijn hoede heeft genomen… En hoe mooi dat sinds 2024 de prijs voor de renster die als eerste het hoogste punt van de ronde aantikt voor het eerst is gedoopt tot Cima Alfonsina Strada.

Vliegende huisvrouw en vrouwelijke Pantani
In de jaren tachtig, toen je overal en nergens kon lezen dat het vrouwenwielrennen in de lift zat (zoveel is er dus ook weer niet veranderd), ontstonden de eerste echt concrete plannen voor een vrouwengiro. In 1988 was het dan eindelijk zover. Van Milaan naar Rome over negen dagen. Liefst vijf ritten werden gewonnen door de Duitse Petra Rossner, die ook de eerste rozetruidraagster was, maar de eindezege was voor een Italiaanse. En wat voor één.

De eerste winnares was allesbehalve een kleine naam. Integendeel: Vliegende huisvrouw Maria Canins, een gevierd langlaufster die de overstap maakte naar de wielersport, won naast die allereerste editie in 1988 ook nog eens twee eindzeges in de Tour de France. Ze was in haar beste dagen als een van de weinigen opgewassen tegen Jeannie Longo, Daarnaast staat ze in de boeken als de oudste ritwinnares in de Giro. 41 jaar, 1 maand en 17 dagen oud is ze als ze op 21 juli 1990 in Castelvetro de voorlaatste etappe weet te winnen.

Fabiana ‘Pantanina’ Luperini – foto: Cor Vos

Een andere bekende naam uit de begintijd van de etappekoers is Michela Fanini. In 1994 won zij drie etappes in de Ronde van de Europese Gemeenschap (de facto de Tour Féminin) en ze eiste daarnaast de eindzege in de ronde van haar land voor zich op. Een carrière met nog grotere triomfen leek in het verschiet te liggen, maar op 16 oktober 1994 verloor ze in haar geboorteplaats Lucca de macht over het stuur.

De daaropvolgende klap tegen de muur overleefde ze niet. Michela werd slechts 21 jaar. In de jaren na haar tragische dood zijn er diverse pleinen, straten en fietspaden naar haar vernoemd, evenals een voormalige wielerploeg en een meerdaagse. De Giro Toscana Int. Femminile – Memorial Michela Fanini staat in 2024 van 29 augustus tot en met 1 september als 2.2-koers op de kalender.

Waarschijnlijk gaan er nog meer belletjes rinkelen bij het noemen van Fabiana Luperini, de eerste die erin slaagde zichzelf als eindwinnares op te volgen in de rittenkoers. Vanaf 1995 tot en met 1998 wist Pantanina steevast de roze trui te veroveren. In 2008 zou ze hier nog een vijfde eindzege aan toevoegen. Hiermee staat ze bovenaan de eeuwige ranglijst, nipt voor Anna van der Breggen en Annemiek van Vleuten.

Nederlandse overheersing
Tot aan het afgelopen decennium werd de Giro Rosa nog nooit gewonnen door Nederlandse of Amerikaanse rensters, maar sinds 2010 verdelen deze landen de buit. Marianne Vos en Annemiek van Vleuten hebben er drie in de pocket, terwijl Mara Abbott twee keer op de erelijst staat. Tussendoor was Megan Guarnier in 2016 ook nog eens de beste. We kunnen er bij Vos ook niet omheen dat ze verreweg het meeste aantal ritzeges heeft weten te behalen. Houdt u gerust even de leuning vast: tweeëndertig in totaal.

Mario Cipollini mag dan het absolute record aan Giro-ritzeges in handen hebben, maar als je bedenkt dat de Giro Donne veelal een stuk minder dan de helft van het aantal etappes heeft, zet dat de zaken wel in een ander perspectief. Je kunt er altijd over ja-maren, maar het is ongekend dat een renster zo ongelooflijk veel etappes heeft weten te winnen. Ook benoemenswaardig zijn het aantal ritzeges van Petra Rossner (18), Annemiek van Vleuten (16), Fabiana Luperini (15), Ina-Yoko Teutenberg en Diana Ziliute (10).

Marianne Vos heeft veruit de meeste ritzeges in de Giro op haar naam staan – foto: Cor Vos

Een bekend filosofisch vraagstuk luidt: als een boom in een bos omvalt en er is niemand in de buurt om het te horen, maakt het dan geluid? En als je een wielerkoers organiseert in, we noemen maar eens een land, Italië, maar er is niemand die het op TV kan zien, bestaat de koers dan wel? Zó dramatisch is het natuurlijk ook weer niet, het is natuurlijk maar wielrennen, maar een van de grootste kritieken op de Giro Donne was desalniettemin het gebrek aan live-uitzendingen, naast dat er voldoende was aan te merken op de organisatie van de wedstrijd zelf.

Luctor et Emergo
Dat was ook de reden waarom de wedstrijd in 2021 geen Women’s WorldTour-, maar een ProSeries-koers was. PMG Sport/Starlight, dat toen voor het eerst tekende voor de organisatie, was het daar niet mee eens, maar de UCI bleek niet te vermurwen. De live-registraties van de editie van 2021 wisselden overigens ook nogal. Soms was het dertig kilometer, soms slechts tien, terwijl de koninginnenrit helemaal niet werd uitgezonden. Het was dan wel een verbetering ten opzichte van eerdere jaren, maar de lat lag nu ook weer niet gigantisch hoog.

In de jaren daarop verbeterde het niet gigantisch. Prijzengelden werden niet altijd uitgekeerd, parcoursen werden pas op het laatste moment definitief, et cetera, et cetera. In 2023 werd zelfs een paar dagen voor de start van de Giro pas duidelijk dat de wedstrijd doorgang kon vinden. In het geval van de Giro Donne moeten we altijd een slag om de arm houden, maar het lijkt derhalve niet verkeerd dat de organisatie van de rittenkoers in handen is gekomen van RCS Sport.

Er is weliswaar nog geen sprake van livebeelden van de hele etappe zoals in de Giro Uomini wel het geval is. En eerlijk, dat zal ook vast nog wel even duren, maar het lijkt weer een stap in de goede richting te zijn Zolang de wil er is om de historische wedstrijd in stand te houden, gaat het in Italië ongetwijfeld lukken. Luctor et Emergo, worstelen en toch boven komen.

Als Alfonsina Strada er in de wielerhemel ook maar iets van meekrijgt, zou ze vast glimmen van trots dat zij dit allemaal in gang heeft gezet.

In 2024 vindt de Giro d’Italia Women plaats van 7 tot en met 14 juli.