Het zuur van de de voorjaarsklassiekers is nog amper uit de benen, of de rondes staan alweer te wachten op het vrouwenpeloton. Te beginnen met de tweede editie van La Vuelta Femenina, een wedstrijd die tot vorig jaar ‘Challenge by la Vuelta’ heette. Na een voorzichtige start konden we de etappekoers in 2023 voor het eerst ook echt een volwaardige Vuelta voor vrouwen noemen. WielerFlits neemt je mee in de historie van deze wedstrijd!

El Pardo is vooral bekend vanwege haar Koninklijk Paleis. Residentie voor vele generaties Spaanse koningen, maar ook Franco vond het best een leuk optrekje. Waarom nu net daar in de buurt de eerste wielerkoers voor vrouwen onder auspiciën van de Spaanse wielerbond werd georganiseerd? Geen idee, maar het gebeurde. Een koers moet ergens worden georganiseerd. Op 11 augustus 1935 meldden zich negen van de zesentwintig ingeschreven rensters voor het Campeonato de Castilla. Waarom slechts negen? Lang niet iedereen kreeg toestemming van echtgenoten of ouders. Het idee..!

Faustina Valladolid was een van de gelukkigen die wel mocht fietsen. En voor haar werd het nog mooier: want ze kroont zich met overmacht tot kampioene in de koers van — als onze bronnen kloppen — godbetert veertien hele kilometers en, vooruit, vierhonderd meter om het af te leren. Geen wonder dat ze naderhand zegt: “De volgende keer doe ik bij de mannen mee, want dit was wel erg kort.”

Het komt er nooit van, want ondanks dat er velen zijn die voor haar in de bres springen, houden de hoge heren die erover gaan hun poot stijf. Ze had graag de geschiedenisboeken ingegaan als de Spaanse Alfonsina Strada, maar helaas. Het zou nog tot 1979 duren voordat er een Spaans kampioenschap plaats zou vinden. Maar Valladolid, die in haar wielercarrière slechts één wedstrijd verloor, zou dat natuurlijk niet meer meemaken. Althans, ze leefde nog wel, maar ze was vlak na de Tweede Wereldoorlog al met haar gezin naar Buenos Aires geëmigreerd. Daar stierf ze uiteindelijk in 2005.

Mercedes Ateca won dat allereerste Spaans kampioenschap, dat plaatshad in Zaragoza, in 2024 aankomstplaats van de vierde etappe. Opnieuw geen afstand om steil van achterover te gaan (iets meer dan 20 kilometer over een circuit van goed anderhalve kilometer, met daarin een klein klimmetje), maar toch: je moet ergens beginnen. En Ateca ging als een Mercedes over het parcours: al in de eerste rondes ging ze er solo vandoor en ze won dan ook met overmacht.

Deze verhalen illustreren dat het de laatste decennia hard is gegaan met de ontwikkeling van het Spaanse vrouwenwielrennen, want dit jaar worden er liefst vijftien koersen op Spaanse bodem georganiseerd die onderdeel zijn van de Women’s WorldTour. En ook al heeft het dan wat klappen gehad omdat er vanwege verscherpte budgettaire regels een aantal UCI-ploegen zijn verdwenen, op lange termijn hoeft dat helemaal niet slecht te zijn voor de sport.

Wat ze daar in Parijs doen met dat vrouwenpeloton, daar op die slotdag van de Tour, dat kunnen we hier toch ook? Vertaal deze zin in het Spaans en je hebt ongeveer de Genesis van deze wedstrijd te pakken. Want in 2015, een jaar na de eerste editie van La Course, mochten de beste vrouwen ter wereld ook een dagje te gast zijn in de Ronde van Spanje. En in deze wedstrijd werd er voor de eerste edities vastgehouden aan toenmalige La Course-concept: op de laatste dag een criterium organiseren in Madrid. Kortom, een paar uur rondjes draaien en dan sprinten.

En sprints kwamen er in de Spaanse hoofdstad. De razendsnelle Amerikaanse Shelley Olds won de eerste editie voor Giorgia Bronzini en Kirsten Wild. In 2016 werd het criterium als Women’s WorldTour-koers geclassificeerd, met Jolien D’hoore als gelukkige winnares. De Belgische, in haar hoogtijdagen misschien wel de snelste renster ter wereld, herhaalde dit kunstje een jaar later.

Maar de wedstrijd kon niet bij een eendaagse blijven. Daarom werd er in 2018 besloten om een extra wedstrijddag toe te voegen. Boadilla del Monte had de eer om een ploegentijdrit te organiseren. Een keuze waar je je vraagtekens bij kunt zetten, aangezien de winnende ploeg een wel erg groot voordeel zou hebben in de straten van Madrid, maar Ellen van Dijk zal er niet om hebben gemaald. Zij maakte onderdeel uit van de Sunweb-trein die de ploegentijdrit wist te winnen. In het slotcriterium maakte ze het karwei keurig af.

Het jaar daarop werd besloten om er maar een individuele tijdrit van te maken. Hier profiteerde Lisa Brennauer optimaal van, want zij won de tijdrit en het klassement. Ook toen er in het malle coronaseizoen van 2020 nog een extra etappe aan de rittenkoers werd toegevoegd, wist ze het laken naar zich toe te trekken. Weer een jaar later, met nog een extra rit in het schema, was het aan Annemiek van Vleuten om de eindzege op zak te steken. En dat zou ze een jaar later opnieuw doen.

Als we eerlijk moeten zijn, heeft de wedstrijd nog niet heel veel écht memorabele momenten opgeleverd, zaken waar wielerliefhebbers jaren later nog eens aan terug zullen denken. Maar één moment steekt er toch bovenuit: de tweede en laatste etappe van de editie van 2018. Het was de grote afscheidswedstrijd van een van de beste rensters van haar generatie: Giorgia Bronzini. Tweevoudig wereldkampioene op de weg en winnares van krankjorum veel wedstrijden, waaronder haar allerlaatste. Precies, die in de straten van Madrid. Het leverde haar net voorbij de finish zelfs applaus op van Sarah Roy, de renster die ze klopte in de eindsprint. Dan ben je een grote.

Een afscheid in stijl voor Giorgia Bronzini – foto: Cor Vos

Lange tijd was de Emakumeen Bira de meest prestigieuze Spaanse etappekoers voor vrouwen. Intussen is deze etappekoers ter ziele, al kan Itzulia worden gezien als de natuurlijke opvolger van deze mooie wedstrijd in het Baskenland. Maar de Challenge by la Vuelta heeft het stokje overgenomen, al is het maar omdat het door het brede publiek wordt gezien als vrouwenversie van de Vuelta.

Dat velen, waaronder Annemiek van Vleuten, de toen vijfdaagse wedstrijd nog lang niet als grote ronde zouden betitelen, doet er weinig toe. Van Vleuten won ‘m en dus had ze, na zeges in de Tour de France Femmes en de Giro d’Italia Donne ook die derde grote ronde gewonnen. Hup, mee in de polonaise, en vooral niet met feiten gaan smijten om daar de sfeer mee te bederven.

Een mooi lesje in geschiedschrijven.

Toch gooien we er nog wel wat tegenin, want eigenlijk delen we de mening van Van Vleuten en co. wel. “Als je het parcours bekijkt kun je wel concluderen dat de Vuelta er nog niet aan toe is om zich een grote ronde te noemen. Het is een vijfdaagse etappekoers waar ik veel zin in heb, maar met een gemiddeld aantal kilometers van 96 per dag, hoop ik dat de organisatie wel wakker wordt en inziet waarom de Giro en Tour wel een Grand Tour genoemd kunnen worden, maar die van hen niet. In heel veel opzichten zijn ze nog in opstart van deze koers. Ze bestaan al een aantal jaren, maar hopelijk zorgt de Tour er ook voor dat zij zich ook meer gaan ontwikkelen.”

foto: Cor Vos

Erelijst Ceratizit Challenge by La Vuelta / Madrid Challenge
2022:  Annemiek van Vleuten
2021:  Annemiek van Vleuten
2020:  Lisa Brennauer
2019:  Lisa Brennauer
2018:  Ellen van Dijk
2017:  Jolien D’hoore
2016:  Jolien D’hoore
2015:  Shelley Olds