Youri IJnsen

• dinsdag 23 juli 2024 om 10:00

De Olympische Spelen zijn voor mountainbikers het summun in hun sport. Toch levert het lang niet altijd de verwachte namen op, net als dat op de weg het geval is. En ondanks dat het onderdeel nog niet superoud is op de Spelen, kent het wel een rijke historie. WielerFlits neemt je mee.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw begon het mountainbiken te groeien. Bakermat van de sport is Californië in de Verenigde Staten. Niet dat er voor die tijd niet offroad werd gefietst, maar destijds werd er in die staat voor het eerst een fiets ontwikkeld met dikke banden, een snel schakelmechanisme, drum brakes en vering in de voor- en achtervork. Het bleek een gouden zet en de mountainbikesport was geboren. In 1983 werd in de Verenigde Staten het eerste nationale kampioenschap ter wereld gehouden, waarna het enthousiasme oversloeg naar Europa en Australië. De UCI omarmde de sport en organiseerde in 1990 het eerste WK.

Zes jaar later maakte de sport ook haar debuut op de Olympische Spelen van Atlanta, uiteraard ook in de Verenigde Staten. Destijds waren de wedstrijden nog veel langer en ook een stuk minder technisch. In de eerste editie was de Canadese Alison Sydor de grote favoriete, want zij had dat seizoen vijf van de zes Wereldbekers op haar naam geschreven en was al drie jaar lang de regerend wereldkampioene. Ze was die dag echter niet opgewassen tegen de Italiaanse Paola Pezzo, die al na een derde wedstrijd de leiding had genomen. Het bleek een opmaat naar een gouden periode van haar. Na de Spelen won Pezzo tot eind 1997 al haar wedstrijden.

Paola Pezzo – hier haar tweede wereldtitel aan het vieren – is recordhouder – foto: Cor Vos

‘Pas’ in 2004 won topfavoriete
De Italiaanse kon in die tijd door haar opvallende verschijning rekenen op veel media-aandacht. Ze werd in 1999 nog wel Europees kampioene, maar voor titelprolongatie in Sydney 2000 was ze een outsider. De Zwitserse Barbara Blatter (winnares Wereldbekker) en de Spaanse wereldkampioene Margarita Fullana waren op voorhand de belangrijkste kandidates voor de olympische titel. Pezzo slaagde echter opnieuw voor haar cursus als reuzendoder en won opnieuw het goud, voor Blatter en Fullana. Elsbeth Vink (vijfde in Atlanta) en Corine Dorland hielden in die tijd de Nederlandse eer hoog. Vink behaalde die zelfde plek overigens ook in Athene 2004.

In dat jaar wist de topfavoriete wél te winnen. Gunn-Rita Dahle Flesjå uit Noorwegen zegevierde in 2003 en 2004 (een jaar later ook nog) in de Wereldbeker, werd in die jaren vier keer op rij Europees kampioen en drie keer wereldkampioen. Ze maakt haar status in Athene dus helemaal waar; Pezzo was ook opnieuw van de partij, maar zij haalde ditmaal de finish niet. Opvallende namen in de Griekse uitslag destijds waren ook Sabine Spitz (brons), Sydor (vierde) en Maja Włoszczowska (zesde). De Duitse Spitz veroverde vier jaar later in Peking de titel, toen de koers voor het eerst de afstand had die ze nu ook heeft. Włoszczowska veroverde dit keer zilver.

Gunn-Rita Dahle Flesjå blinkt met goud in Athene – foto: Cor Vos

In 2012 vervolledigde Spitz haar collectie medailles met een zilveren exemplaar. De Duitse moest als titelverdediger alleen Julie Bresset uit Frankrijk laten voorgaan. Na Susan DeMattei veroverde Georgia Gould pas de tweede Amerikaanse medaille ooit op dit onderdeel, terwijl de mountainbikesport toch in dat land haar oorsprong vindt. Belgische en Nederlandse deelnemers deden in dat jaar niet mee; zij hadden zich niet geplaatst. Dahle Flesjå haalde er net als vier jaar eerder de finish niet. Ze is wel gedeeld recordhoudster wat betreft het aantal starts. Ze was erbij in 1996, de door haar gewonnen editie van 2004, 2008, 2012 én 2016. Ook Spitz startte vijf keer van 2000 tot 2016.

Toptalentes
In Rio de Janeiro stonden 29 rensters aan de start die een gooi deden naar de olympische titel in 2016. Vanuit de start was het de Zwitserse Linda Indergand die uit de startblokken schoot op het parcours voor de wat meer klimmende types. Achter haar maakte toenmalig toptalent Jenny Rissveds indruk, samen met die andere wereldtopper in spé: Jolanda Neff. Die laatste blies zich op onder het tempo van de Zweedse, waarna het op twee rondes van het einde duidelijk was dat het zou gaan tussen Rissveds en de ervaren Maja Włoszczowska. De Poolse was taai, maar de jonge Zweedse bleef bergop aanvallen. Toen ze eenmaal een gaatje hat, brak het verzet van de Włoszczowska op de lange klim.

Rissveds verbaasde vriendin en vijand in 2016 – foto: Cor Vos

Vijf jaar later – de coronapandemie zorgde ervoor dat de Spelen in Tokio een jaar werden uitgesteld waren de hoofdrolspelers niet veranderd. Hoewel Neff op voorhand zeker niet tot de absolute topfavorieten gerekend werd, voorspelden insiders al dat je haar nooit mag uitvlakken. Dat bleek, want de gekrulde blondine maakte korte metten met de tegenstand. Ze reed op imponerende wijze van vlak na de start tot aan de finish solo aan de leiding. De Zwitserse boekte daarmee de grootste zege uit haar carrière. Wat verder opviel is dat Zwitserland met Sina Frei en Linda Indergang ook het zilver en brons opstreek.

Laatste winnaars olympisch goud op het mountainbiken voor vrouwen
2021: Jolanda Neff
2016: Jenny Rissveds
2012: Julie Bresset
2008: Sabine Spitz
2004: Gunn-Rita Dahle Flesjå
2000: Paola Pezzo
1996: Paola Pezzo

Op de Olympische Spelen in Parijs staat het mountainbiken voor vrouwen op zondag 28 juli 2024 op de kalender.