Het duinenzand van Koksijde heeft al heel wat watertjes doorzwommen

Wie de Duinencross zegt, zegt zand. Maar ook een beetje de WK’s van 1996 en 2012, die hun stempel op de veldritsport drukten. Ook dit jaar keert de crosswereld weer terug naar de Belgische kustgemeente, die een echte traditiecross huisvest. WielerFlits neemt je mee in de historie.

Koksijde is een absolute klassieker in het veldrijden, die al sinds 1969 wordt georganiseerd. Destijds was Marcel Houvenagel, voorzitter van de Koksijdse Véloclub, de drijvende kracht achter de Duinencross. De eerste vier edities werden gewonnen door de broers De Vlaeminck. Roger won in 1969 en 1972, Erik in 1970 en 1971. De Duinencross werd snel een begrip in de regio en de wedstrijd kreeg steeds meer aanzien.

Kustgemeente Koksijde drukte haar stempel definitief op de veldritsport met de organisatie van de wereldkampioenschappen in 1994 en 2012, die allebei iets speciaals brachten. In 1994 was er het beruchte schouderklopje van Paul Herygers ter attentie van Richard Groenendaal. Maar 2012 was het absolute hoogtepunt voor Koksijde: met zeven Belgen op de eerste zeven posities in de koers werd het een groot volksfeest in de duinen. Niels Albert liet liefst 66.000 fans juichen.

Kort na het door Herygers gewonnen WK, trad Koksijde in 1996 toe tot de Wereldbeker veldrijden. Op uitzondering van een periode tussen 1999 en 2002 en de door stevig stormweer afgelaste editie in 2016, maakte de Duinencross daarna altijd deel uit van het meest prestigieuze regelmatigheidscriterium.

Paul Herygers boekte hier in 1994 zijn mooiste zege – foto: Cor Vos

Samenwerking met Golazo
De organisatie onderging het voorbije decennium enkele positiewissels. Nadat de Véloclub de cross jarenlang organiseerde, nam vanaf 2020 de gemeente Koksijde het stokje over. Met name burgemeester Marc Vanden Bussche en schepen Dirk Dawyndt zetten hun schouders onder het project. “Veldrijden is als topwintersport heel belangrijk voor de gemeente. Het past perfect in het beleid van de city-marketing, samen met de Bredene Koksijde Classic, de interclub voor nieuwelingen, het mountainbiken,…”, aldus Jan Deramoudt van de Véloclub.

“Maar als kleine organisatie het financiele plaatje alleen dragen, is enorm lastig – zeker wanneer je aan de slag bent met gemeenschapsgeld. We wilden absoluut op de kalender blijven staan, en dan moet je op zoek naar oplossingen om het risico financieel zo klein mogelijk te houden. In zee gaan met een externe partner, dus. Dan kom je snel bij giganten als Flanders Classics en Golazo terecht.”

Na een mislukte samenwerking met Flanders Classics, sloot de gemeente Koksijde een deal met Golazo. “Zonder daarover uit te weiden, voel je dat er een enthousiaste ploeg op het veld staat. Zowel Flanders Classics als Golazo zijn commerciële firma’s, maar je voelt wel een andere dynamiek. Ik zou het meer een joint partnership tussen Golazo en de gemeente noemen, waarbij Koksijde dan meer instaat voor de logisitiek en Golazo voor de deelnemers. Koksijde heeft al heel wat expertise in het organiseren opgebouwd en Golazo respecteert dat.”

Nys was Van Aert te slim af in 2015 – foto: Cor Vos

Dat de traditiecross ten gevolge van die wissel sinds 2023 tot de X2O Trofee behoort, vinden ze bij de organisatie niet erg. “Integendeel. We hebben een respectabele datum op de kalender gekregen die Koksijde-waardig is, in de kerstvakantie. Dat was enorm belangrijk. En wat bij de Wereldbeker ook moeilijker lag: voor ons was het een must om een nieuwelingencross op de kalender te krijgen. Jeugdwielrennen ondersteunen is een van onze steunpilaren en we voelen dat jeugdwielrenners zich op dit parcours willen meten. Golazo ondersteunt dat idee.”

Vooral Belgische successen
Op sportief vlak merken we op dat in Koksijde – op Radomir Simunek (1990) en Zdenek Stybar (2009) na – alleen maar Belgen of Nederlanders wonnen. Met dank aan het zandparcours, dat een specifieke vaardigheid vereist die blijkbaar vooral Belgen beheersen.

Bij de dames, die nog maar zestien keer aantraden in de kustgemeente, is de diversiteit van nationaliteiten wel iets groter. Sven Nys mag zich met zeven zeges (waaronder zijn laatste, in een beklijvend duel tegen Wout van Aert in 2015) de recordhouder noemen bij de mannen, Katherine Compton (vier stuks) bij de vrouwen.