Anders dan de wegkoers heeft de individuele tijdrit nog geen rijke geschiedenis op de Olympische Spelen. Het nummer kwam op het programma van de Spelen van Atlanta (1996) in de plaats van de ploegentijdrit over honderd kilometer op de weg. WielerFlits duikt in de historie van het olympische onderdeel.

De ploegentijdrit over honderd kilometer op de weg maakte sinds 1960 steevast deel uit van de Spelen. Maar het was een grote wens van het plaatselijke organisatiecomité in Atlanta om de 100 kilometer te schappen. Het nummer was commercieel niet interessant, zou geen rechtstreeks competitie-element bieden en op tv niet goed in beeld te brengen zijn, was de redenering. Het IOC willigde het verzoek in.

Indurain op de Spelen van Atlanta (1996) – foto: Cor Vos

Favorieten te over in de eerste olympische tijdrit op 3 augustus 1996. Onder meer Miguel Indurain had zijn zinnen gezet op het nummer, al had hij liever voor de zesde maal de Tour gewonnen. Ook Chris Boardman, Abraham Olano, Bjarne Riis en Tony Rominger werden op voorhand bij de grote favorieten gerekend. Jan Ullrich, een van de smaakmakers in de Tour dat jaar, ontbrak tussen de 41 renners die zich hadden ingeschreven. Erik Dekker en Erik Breukink waren de Nederlanders in de tijdrit, Johan Bruyneel was de enige Belg.

Indurain liet zich weer van zijn allerbeste kant zien en pakte het goud, vóór Olano en Boardman. Het was voor Big Mig trouwens de laatste zege uit zijn carrière. Anderhalve maand later stapte hij tijdens de dertiende etappe van de Vuelta a España af, om nooit meer op te stappen.

Vier jaar na de olympische titel van Indurain gaf Viatcheslav Ekimov favorieten als Jan Ullrich en Lance Armstrong het nakijken in Sydney. Het was zijn tweede olympische titel, want in 1988 maakte hij als amateur deel uit van het gouden kwartet van de Sovjet-Unie op de ploegenachtervolging op de baan. In 2004 moest Slava Ekimov aanvankelijk genoegen nemen met het zilver in Athene, maar nadat Tyler Hamilton werd gediskwalificeerd vanwege een positieve dopingtest, kreeg de Russische hardrijder in 2012 alsnog de gouden medaille toegewezen van het IOC. Het zilver schoof door naar Bobby Julich, het brons was voor Michael Rogers.

Sydney, 2000 – foto: Cor Vos

2008 was het jaar van de Spelen van Peking. Fabian Cancellara had op dat moment al tweemaal de wereldtitel gewonnen op de tijdrit en was de grote favoriet. De Zwitser maakte zijn status waar en pakte het goud met een 33 seconden voorsprong op Gustav Larsson. Het gat naar de nummer drie, Levi Leipheimer, was meer dan een minuut. Groot-Brittannië werd door iedereen als favoriet getipt voor de wegwedstrijd op Spelen van Londen (2012), maar de koers draaide voor de Britten uit op een desillusie. Vier dagen later was de wraak zoet met dubbel succes in de tijdrit, met goud voor Bradley Wiggins en brons voor Chris Froome. Zilver ging naar de Duitser Tony Martin.

De Nederlanders en Belgen konden zich in zowel Atlanta, Sydney, Athene, Peking als Londen niet mengen in de strijd om de medailles op de tijdrit. Viervoudig Nederlands kampioen Stef Clement liet in Beijing de eerste top 10-klassering voor de oranjeploeg optekenen met een negende plaats. Tom Dumoulin zorgde pas op de Spelen van Rio voor de eerste Nederlandse medaille. Tweeënhalve week nadat hij letterlijk uit de Tour was gevallen met een gebroken pols, pakte hij olympisch zilver. Het goud ging naar Fabian Cancellara, het brons was voor Chris Froome.

Rio, 2016 – foto: Cor Vos

In 2021 werd Dumoulin weer tweede, maar nu was de blijdschap groter. Terwijl in Rio de vraag bleef hangen wat hij gekund had zonder die val in de Tour, was hij in Tokyo net uit een diep dal gekropen. De tweede plaats kwam voor velen als een verrassing, want wie had gedacht dat Dumoulin na een maandenlange pauze weer kon wedijveren met de wereldtop? Hij deed het wel, want hij stond samen met Rohan Dennis (derde) en winnaar Primoz Roglic op het podium. De zesde plaats was voor Wout van Aert. Dat is tot op heden de beste Belgische uitslag in de strijd tegen het olympische uurwerk.