Bradley Wiggins neemt afscheid: een terugblik op zijn profcarrière
Zondag reed Bradley Wiggins zijn laatste wegwedstrijd op het hoogste niveau. Het legendarische Vélodrome van Roubaix was het passende decor van zijn afscheid. WielerFlits blikt de dag nadien nog eenmaal terug op de imposante loopbaan van de Brit. De enige wielrenner ooit die zowel de Tour de France als Olympisch goud op de baan won.
Eigenlijk was het geen echt afscheid, daarginds in Roubaix. Vanaf volgende maand begint Wiggins in dienst van zijn eigen continentale ploeg aan een zoveelste nieuwe uitdaging. Op de Olympische piste van Rio de Janeiro wil hij nog eenmaal schitteren. Ook het werelduurrecord staat op zijn verlanglijstje. Toch was het een bijzonder moment. Een moment bovendien waar de afgelopen maanden veelvuldig naar uitgekeken werd. Eén van de meest succesvolle sporters van het afgelopen decennium legde zijn laatste kilometers als wegrenner af. Een renner die opzien baarde door zijn prestaties, maar ook door zijn eigenzinnige karakter. Zijn pad van Olympisch kampioen op de wielerbaan tot winnaar van de Tour de France is ongekend. Nooit eerder slaagde iemand erin die twee werelden zo succesvol te combineren. Een terugblik.
Jongere jaren
Bradley Wiggins zag het levenslicht op 28 april 1980 in de Belgische stad Gent. Wielerbloed stroomde er vanaf de eerste seconden door zijn aderen. Zijn vader Gary was een verdienstelijk coureur, die in 1984 met het Europees kampioenschap koppelkoers zijn grootste succes vierde. Waar vader en zoon de liefde voor het cyclisme deelden, was de liefde voor elkaar ogenschijnlijk een stuk minder aanwezig. Twee jaar na de geboorte van Bradley verliet Gary Wiggins het gezin. Een relatie met zijn zoon heeft hij nooit opgebouwd. In plaats daarvan verviel hij in overmatig drank- en drugsgebruik, tot een vechtpartij op een feestje hem in 2008 op 55-jarige leeftijd fataal werd. Bradley kwam niet op zijn begrafenis. Bij het opruimen van Gary’s eigendommen, vonden familieleden plakboeken vol met krantenknipsels over de carrière van Bradley. Een vriend vertelde nadien het volgende: “Gary praatte altijd over Bradley. Hij zei altijd: ‘ik hoop maar dat die jongen niet zo wordt als ik’”.
Ik hoop maar dat die jongen niet zo wordt als ik – vader Gary
En hoe anders liep het voor Bradley Wiggins. Nadat hij met zijn moeder naar de Londense buitenwijk Kilburn verhuisde, werd hij verliefd op het wielrennen door de successen van de Britse vedette Chris Boardman op de Olympische Spelen van 1992. “Iedere renner voelt dezelfde pijn. Of je nu wint of laatste wordt. De pijn is hetzelfde. Daarom heeft iedereen respect voor elkaar”, verklaarde hij later zijn liefde voor de sport. Op twaalfjarige leeftijd stond hij op het Vélodrome Herne Hill voor het eerst aan de start van een wedstrijd. Het was het begin van een carrière die hem tot grote hoogte zou leiden. Een droom die in vervulling ging. “Als kind, fan van de sport zijnde, had ik nooit gedacht dat ik ooit in deze positie zou komen. Kinderen uit Kilburn worden geen favorieten voor de Tour de France. Zij worden postbode of melkboer”, aldus Wiggins tegen The Guardian.
Iedere renner voelt dezelfde pijn. Of je nu wint of laatste wordt. De pijn is hetzelfde – Wiggins verklaart zijn liefde voor de sport
Eerste Olympische medailles
Postbode noch melkboer werd Bradley Wiggins. In plaats daarvan schopte hij het tot grootste wielrenner die het Verenigd Koninkrijk ooit heeft gekend. In het eerste deel van zijn carrière behaalde hij zijn grootste successen op de baan. Na zijn internationale doorbraak met een wereldtitel individuele achtervolging bij de junioren in 1998, volgde in Sydney zijn eerste Olympische medaille: een bronzen plak op de ploegenachtervolging. Vier jaar later, toen het Olympische circus terugkeerde naar haar roots in Athene, voegde Wiggo daar zijn eerste gouden plak aan toe. Die behaalde hij op de individuele achtervolging. Verder greep hij zilver op de ploegenachtervolging en brons op de madison.
Video: Bradley Wiggins houdt huis op Olympische Spelen van 2004
Overstap naar de weg
Elke medaille heeft een keerzijde. Voor Bradley Wiggins was dat niet anders. De roem die hij vergaarde met zijn Olympische successen, was iets waar de soms wat schuwe Brit maar moeilijk mee om kon gaan. Het spreekwoord ‘de appel valt niet ver van de boom’ is geen holle tekst, zo bleek ook hier. Wiggins greep naar de fles, en leek even af te glijden in dezelfde dalen als zijn vader. De geboorte van zijn zoon Ben – die zelf nu ook met succes aan wielrennen doet – bracht redding: “Toen dacht ik, het is tijd om fucking geld te gaan verdienen en verantwoordelijkheid te tonen”. Ook later in zijn carrière vormden zijn kinderen een belangrijke motivatie voor Wiggins, verklaarde hij tegen The Guardian: “Ik kijk naar ze, en denk dan: ‘weet je wat, dit gaat niet om leven of dood’. Niemand schiet mij neer als ik niet win. Op dat moment ga ik ervoor.”
Dit gaat niet om leven of dood. Niemand schiet mij neer als ik niet win – als vader leerde Wiggins relativeren
Wiggins hervatte zijn wielercarrière en begon zich te richten op de weg. Eén doel werd met stip genoteerd: de proloog van de Tour de France 2007, in het hart van ‘zijn’ Londen. Een vierde plek was daar uiteindelijk zijn deel. De Champs-Elysèes haalde hij overigens niet. Na een positieve test van Christian Moreni verliet zijn volledige Cofidis-ploeg het strijdtoneel. Wiggins gooide zijn tenue in de prullenbak, en zwoer het nooit meer aan te trekken.
Die belofte hield hij niet. Zo zegevierde hij aan het eind van het jaar nog in de koppeltijdrit Duo Normand, met niemand minder dan de Nederlander Michiel Elijzen in zijn wiel. Wel openden de dopingproblemen zijn ogen: “Mijn eerste reactie was: ‘ik ga weg uit deze sport’. Uiteindelijk heeft het mij ertoe gezet door te gaan en te laten zien dat je ook op een schone manier kunt winnen. Het heeft mijn toewijding alleen maar vergroot.”
Goudkoorts in Peking
Voordat er een serieuze gooi naar Tourwinst kwam, volgde er een terugkeer naar het baanwielrennen. Het jaar 2008 stond immers in het teken van de Olympische Spelen en Wiggins kon zich tot één van de meest succesvolle Britse Olympiërs kronen. Dat lukte. Na eerder in het seizoen al twee wereldtitels veroverd te hebben, keerde hij uit Peking terug met twee gouden medailles. Met de Britse ploeg verpulverde hij de concurrentie op de ploegenachtervolging, terwijl hij zelf wederom de individuele achtervolging naar zijn hand zette. Daarmee werd hij de eerste renner die dat onderdeel tweemaal achter elkaar wist te winnen, en meteen ook de laatste laureaat ooit. In 2012 keerde de individuele achtervolging, net als vele andere duuronderdelen, namelijk niet meer op het programma terug.
Video: Wiggins kleineert tegenstand met Britse ploeg op ploegenachtervolging
Video: Wiggins prolongeert Olympische titel op de individuele achtervolging
Tour-successen
Voor Wiggins was dat het sein om zijn zinnen wederom te verplaatsen naar het wegwielrennen. Onder de hoede van Jonathan Vaughters, ontwikkelde hij zich bij Garmin-Slipstream in 2009 tot een specialist in het rondewerk. Vele kilo’s verloor hij, waarna hij vlijmscherp aan het vertrek van de Tour de France verscheen. “Dat maakte groot verschil. Eerst klom hij alsof hij een grote rugzak op zijn rug had”, zei trainer Allen Lim. Toch had niemand verwacht dat een vierde plek in de eindrangschikking tot zijn mogelijkheden zou behoren. Jaren later promoveerde die klassering zelfs nog tot een podiumplaats, toen de oorspronkelijke nummer drie Lance Armstrong om welbekende redenen uit de uitslag geschrapt werd.
Aan het einde van dat jaar lanceerde TV-gigant Sky een nieuwe Britse miljoenenploeg, met als grote doel om binnen afzienbare tijd een eerste Tourwinnaar van Britse bodem af te leveren. Uiteraard was Wiggins de man die het sterrenensemble moest gaan leiden. Het werd een controversiële overstap, waarbij lange tijd om de hete brei heen gedraaid werd. “Een contract bij Sky? Jazeker, mijn vrouw wil graag het filmpakket en ik heb net een abonnement op het sportpakket genomen. Maar TNT heeft ook een prima aanbieding, voor maar 49 pond!”, deed Wiggins de zaak met een kwinkslag af. Hoe spijtig ook voor Garmin en TNT, in 2010 startte Wiggo het seizoen in de nieuwe zwarte kleuren van Team Sky.
Video: Wiggins introduceert zichzelf bij Team Sky
Een miljoenencontract gaat gepaard met hoge verwachtingen. Wiggins had het daar moeilijk mee. In de straten van Amsterdam won hij met de proloog van de Giro d’Italia zijn eerste etappe in een grote ronde – en dronk gehuld in de roze de volledige fles spumante leeg. De Tour de France liep echter uit op een grote deceptie. Een jaar later was dat niet anders. Na het winnen van het Critérium du Dauphiné, zijn eerste eindzege in een prestigieuze rittenkoers, ging hij in goede vorm naar de start van La Grande Boucle. Nog voor de eerste bergen in zicht waren, maakte een sleutelbeenbreuk in één klap een eind aan zijn ambities. Een heropstanding kwam er in het najaar, toen hij voor de eerste maal het eindpodium van een grote ronde mocht beklimmen: achter de Spanjaard Juan José Cobo en de toen nog zeer verrassende Chris Froome, een ploegmaat nota bene, werd Wiggins derde in de Vuelta a España.
Het bleek de opmaat voor een wonderjaar. In 2012 won Wiggins in zijn voorbereiding op de Tour alles wat er maar te winnen viel: Parijs-Nice, de Ronde van Romandië en wederom de Dauphiné. In juli kwam daarop het langverwachte vervolg. Dankzij twee ijzersterke tijdritten en imponerend ploegenwerk in de bergen, won Bradley Wiggins de Tour de France. De laatste dag leidde hij, in de maillot jaune, zijn ploegmaat, landgenoot én wereldkampioen Mark Cavendish nog naar de ritoverwinning op de Champs-Elysèes. Froome nam bovendien plaats op het tweede treetje van het eindpodium. Voor het Verenigd Koninkrijk een historisch einde van een historische Tour. Nooit eerder wist een Brit het grootste wielerevenement ter wereld op zijn naam te schrijven.
Video: Highlights van de Tourzege van Wiggins in 2012
Naarmate zijn successen groter werden, groeide Wiggins ook steeds meer uit tot een cultheld in de wielerwereld. Zijn harde bewoordingen, jolige uitspraken en zijn lak aan alle conventies maakten hem een door even zoveel mensen geliefd als gehaat persoon. “Hij is een man van contradicties. Aan de ene kant is er de charmeur, die grappig is en vol zit met kennis over de geschiedenis van de Tour. De Fransen houden daarvan. Aan de andere kant is er het bad boy-type, ongewoon in de wereld van het wielrennen. Eén ding moge duidelijk zijn: hij heeft charisma. En dat spreekt aan. Alle grote kampioenen zijn charismatisch”, aldus journalist en wielerkenner James Startt destijds tegen de BBC.
De Spelen van Londen
Alsof het winnen van de Tour nog niet voldoende verzadiging bood, werd begin augustus 2012 de kroon op het werk gezet. Nota bene in Londen snelde Wiggins in een onwaarschijnlijk tempo van ruim 52 kilometer per uur naar Olympisch goud op de wegtijdrit. Zijn vierde Olympische titel in zijn carrière. In totaal was het zijn zevende medaille, en dat maakte hem tot de meest succesvolle Britse Olympische sporter aller tijden. Pas toen de als laatst gestarte Fabian Cancellara, allang kansloos voor het goud, de meet passeerde, begon Wiggins met vieren. Dat sierde hem. Voor de Brit vormde zijn gouden race het einde van een lange periode keiharde discipline en toewijding. Even kon de riem los. En als bij Wiggins de riem los gaat, gaat hij ook goed los. “Wat er tijdens de laatste kilometer door mijn hoofd ging? Dat ik over een uurtje of zes stomdronken zou zijn.”
Wat er tijdens de laatste kilometer door mijn hoofd ging? Dat ik over een uurtje of zes stomdronken zou zijn – Wiggins na zijn Olympische titel in Londen
Zijn successen in de Tour en op de Spelen maakte dat hij koninklijk onderscheiden werd en vanaf dat moment door het leven ging als Sir Bradley Wiggins. Het hoogst haalbare in de wereld van het wielrennen had hij inmiddels behaald. Wiggins was uitgegroeid tot een legende. Hij zei er het volgende over: “Ik denk niet dat ik dit in mijn sportcarrière ooit nog kan evenaren. Dit is het. Het zal nooit mooier worden dan dit. Ongelofelijk!”
Video: Wiggins snelt naar vierde Olympische titel
Nieuwe doelen
Dromen werden waarheid, maar het was niet allemaal rozengeur en maneschijn. Wiggins onvermogen om met roem en faam om te gaan, speelde weer op. Na zijn Olympische titel sprak hij op een persconferentie al openlijk uit de rol van bekend persoon helemaal niet te zien zitten. “Ik ben gewoon een normaal mens. Ik ben geen celebrity. Ik houd niet van die cultuur. Mensen worden beroemd zonder iets gepresteerd te hebben in hun leven. Dit is maar sport. Aan het eind van de dag zijn we gewoon sporters. Het is fantastisch, maar er zijn andere dingen in de wereld die veel belangrijker zijn. Ook na de Spelen breng ik gewoon mijn kinderen weer naar school en ga ik naar de supermarkt om een pak melk te halen.”
Video: Wiggins over de celebrity-cultuur
Later deed hij ook een boekje open over zijn Tourwinst en de moeilijke momenten die hij in die periode kende. Onder meer de interne concurrentie met ploeggenoot Froome en de continue aanhoudende dopingstorm omtrent Lance Armstrong maakten de tocht in het geel niet altijd een plezierige aangelegenheid. “Dag in, dag uit die druk en verwachtingen. Na die periode haatte ik het Tourwinnaar te zijn. Ik haatte het wielrennen. Ik haatte de media en haatte Lance Armstrong. En ik haatte het zo ongelukkig te zijn met dit alles”, zo zei Wiggins deze maand in een interview.
Ik haatte het wielrennen – Wiggins na zijn Tourwinst
In 2013 nam Froome het kopmanschap binnen Team Sky over, en verlegde Wiggins zijn aandacht naar het winnen van de Giro d’Italia. Het werd een afgang. Na twaalf ritten gaf hij er uiteindelijk de brui aan en keerde huiswaarts. In de Tour de France verdedigde hij zijn titel vervolgens niet. Een knieblessure hield hem, volgens de officiële lezing, uit de selectie. Wiggins zou, zo bleek later, nooit meer een grote ronde rijden. Toch toonde hij zich strijdvaardig: “Het is een grote teleurstelling om de Tour te moeten missen. Maar ik ben hier al eerder doorheen gegaan, toen ik in 2011 mijn sleutelbeen brak. Ik weet hoe dit werkt. Ik ga het verwerken, stel nieuwe doelen en focus mij daarop.”
Wereldtitel tegen de klok
Die nieuwe doelen kwamen er. Het rondewerk verdween naar de achtergrond en de focus werd verlegd naar het wereldkampioenschap tijdrijden. Als Bradley Wiggins zich doelen stelt, moet je van goeden huize komen om hem daarvan af te houden. Dat bleek in 2014 nog maar eens. In het Spaanse Ponferrada maakte hij op de mondiale titelstrijd tegen de klok gehakt van topfavoriet en drievoudig winnaar Tony Martin. Na Tourwinst, wereldtitels op de baan en Olympische titels op zowel de weg als de baan, voegde Sir Wiggo een wereldtitel in het wegwielrennen toe aan zijn indrukwekkende palmares. Op 34-jarige leeftijd was de cirkel rond. “Ik kon zo stoppen na dat WK. Het zou een hele mooie manier geweest zijn om er punt achter te zetten. Ik heb er lang over nagedacht, een paar drankjes gedronken, en mij afgevraagd of ik echt nog all them shit races wilde rijden”, vertelde hij tegen journalist Shane Stokes. Toch ging hij door. Er was één hiaat op zijn erelijst dat hij te graag wilde vullen: Parijs-Roubaix.
Video: Wiggins pakt wereltitel tijdrijden in 2014
Dromen van Roubaix
Wiggins was altijd al een nostalgisch aangelegd persoon. De verhalen over Britse helden als Tom Simpson en Chris Boardman spraken hem enorm aan. Zo ook de heroïek van Parijs-Roubaix. In de jaren negentig stalen keienvreters als Franco Ballerini, Peter van Petegem, Andrea Tafi en Johan Museeuw zijn hart. Ook zij beëindigden hun carrière op het Vélodrome in Roubaix. “Ik denk dat het een passend einde is. Je rijdt een ereronde, op welke plek je ook finisht. Er is geen andere wedstrijd die dat kan evenaren. Het zou nergens hetzelfde zijn”, aldus Wiggins. De droom om de Helleklassieker te winnen, ontstond in 2014, toen hij bij zijn eerste serieuze poging een negende plaats uit de brand sleepte. Winst zou hem in een illuster rijtje renners plaatsen. Na de oorlog slaagde alleen legendes als Coppi, Merckx en Hinault erin om zowel de Tour als Roubaix op hun palmares bij te schrijven.
Als ik morgen win, drink ik de hele bar in het hotel leeg – Wiggins voorafgaand aan Parijs-Roubaix 2015
Hoe dichter Parijs-Roubaix kwam, hoe meer het sprookje begon te leven. Niet alleen bij Wiggins zelf, maar bij de gehele wielerwereld. In de Driedaagse De Panne won hij de slottijdrit. Zijn laatste rit tegen de klok op het hoogste niveau. In de regenboogtrui. In een wollen variant van dat historische tricot meldde hij zich op het podium. Daarna ging het over niets anders meer dan Roubaix. Tot ergernis van Wiggins zelf. “Ik wil mij focussen op de wedstrijd en niet teveel denken aan het nostalgische deel. Als het zo makkelijk was om Roubaix te winnen had ik het vijftien jaar geleden wel gedaan.” Toch kon hij niet onder stoelen of banken steken dat ook in zijn ogen de Helleklassieker haast een obsessie werd. “Als ik morgen win, drink ik de hele bar in het hotel leeg”, zei hij nog aan de vooravond van de koers.
Het einde
Zondag 12 april 2015. Kwart voor vier in de middag. Iedere wielerfan met enig gevoel voor heroïek veert op uit zijn zetel. Eigenlijk dacht iedereen dat hij al gelost was. Dat hij hopeloos ronddwaalde ergens in de diepste krochten van de Hel. Niets is minder waar. Met nog dertig kilometer te gaan plaatst Sir Bradley Wiggins zijn demarrage. Even rijdt hij daar alleen. Moederziel alleen over de stoffige kasseien. Diezelfde kasseien waar Ballerini overheen reed. Van Petegem. Museeuw. Even gelooft iedereen in het sprookje. Even lijkt het erop dat de droom van die jongen uit Kilburn waarheid wordt. Alweer.
Een paar minuten duurt het. Dan wordt hem een halt toegeroepen. De kasseien kennen geen nostalgie. Zijn wars van heroïek. Niemand wint in Roubaix alleen omdat een sprookje dat zo voorschrijft. Ook Bradley Wiggins niet. Als achttiende bolt hij over de streep. Uitgeteld zakt hij neer op het middenterrein van het Vélodrome. Zijn aangezicht zit onder het stof. Een zonnebril verbergt de uitdrukking in zijn ogen. Waar zou hij aan denken? Aan zijn aanval wellicht. Aan wat hij anders had kunnen doen. Misschien ook wel aan zijn vader. Of aan Herne Hills. Of aan all them shit races die achter hem liggen. Ploegbaas Dave Brailsford, vanaf het eerste uur een steun en toeverlaat, meldt zich bij hem. “We hebben een hoop meegemaakt samen”, zegt hij.
Achter hem gloort het Vélodrome in een mild zonnetje. Een wielerbaan. Daar waar het voor Bradley Wiggins allemaal begon. Daar waar hij straks nog een laatste kunstje op wil voeren. Groepjes renners banen zich nog een weg naar de aankomst. Sommigen liggen naast hem op het middenterrein. Anderen vieren feest. Toeschouwers joelen. In de grootsheid van het geheel is ook Bradley Wiggins maar een normaal mens. Precies zoals hij dat wil. Hij had gelijk: een passender afscheid was niet denkbaar.
En die bar? Die is sowieso wel leeg gegaan.
Video: Wiggins valt aan in zijn laatste Roubaix
Belangrijkste resultaten
Weg
Rittenkoersen
Eindklassement Tour de France 2012
Eindklassement Criterium du Dauphiné 2012
Eindklassement Criterium du Dauphiné 2011
Eindklassement Tour de Romandie 2012
Eindklassement Parijs-Nice 2012
Eindklassement Tour of California 2014
Eindklassement Tour of Britain 2013
Eindklassement Tour de France 2009
Eindklassement Vuelta a España 2011
Ritzege Tour de France (2x in 2012)
Ritzege Giro d’Italia (1x in 2010)
Ritzege Tour de Pologne (1x in 2013)
Ritzege Criterium du Dauphiné (1x in 2012, 1x in 2007)
Ritzege Tour de Romandie (2x in 2012)
Ritzege Parijs-Nice (1x in 2012)
Ritzege Driedaagse De Panne (1x in 2015, 1x in 2009)
Ritzege Tour of California (1x in 2014)
Ritzege Tour of Britain (1x in 2013)
Ritzege Volta ao Algarve (1x in 2012)
Ritzege Bayern Rundfahrt (1x in 2011)
Ritzege Vierdaagse van Duinkerke (1x in 2007)
Klassiekers
9de Parijs-Roubaix 2014
Olympische spelen
Individuele tijdrit Londen 2012
Wereldkampioenschappen
Individuele tijdrit Ponferrada 2014
Individuele tijdrit Firenze 2013
Individuele tijdrit Kopenhagen 2011
Nationale kampioenschappen
Brits kampioenschap tijdrijden 2014
Brits kampioenschap op de weg 2011
Brits kampioenschap tijdrijden 2010
Brits kampioenschap tijdrijden 2009
Baan
Olympische Spelen
Individuele achtervolging Peking 2008
Ploegenachtervolging Peking 2008
Individuele achtervolging Athene 2004
Ploegenachtervolging Athene 2004
Madison Athene 2004
Ploegenachtervolging Sydney 2000
Wereldkampioenschappen
Madison 2008
Individuele achtervolging 2008
Ploegenachtervolging 2008
Individuele achtervolging 2007
Ploegenachtervolging 2007
Individuele achtervolging 2003
Ploegenachtervolging 2003
Ploegenachtervolging 2001
Ploegenachtervolging 2000
Ploegenachtervolging 2002
Europese kampioenschappen
Derny 2003
Nationale kampioenschappen
Individuele achtervolging 2000
Individuele achtervolging 1999
Thanks for everything Sir Bradley, it's been a #HellOfARide. #AllezWiggo pic.twitter.com/F4VKdHeBy0
— Team Sky (@TeamSky) April 12, 2015
Toch even een chauvinistische aanvulling: bij degenen die zowel de Tour als Parijs-Roubaix wonnen, mag Jan Janssen natuurlijk niet ontbreken!
Nu nog even het uurrecord aan flarden rijden en een Olympische zege pakken, en Wiggins mag eindelijk weer een gewoon normaal mens zijn.