Stef Clement over veiligheid: “Zet nou eens je eigen oogkleppen af”

Interview Twee dagen na de gevaarlijke derde etappe in de Tour de France is de storm van kritiek over de onveilige parcoursen langzaam gaan liggen. De aangekondigde protestactie van de renners kwam niet goed van de grond. Stef Clement, ex-renner en medeoprichter van rennersvakbond The Riders Union, verbaast zich over de houding van de Tourrenners: “Zij moeten zelf hun verantwoordelijkheid nemen”, stelt hij in een interview met WielerFlits.

Het ging vorig jaar mis in de Ronde van Polen en het ging maandag mis in Pontivy. Onveilige parcoursen en roekeloos rijgedrag zorgden voor valpartijen en botbreuken. Na afloop waren de renners en ploegen woest, kondigen veranderingen aan, maar voorlopig wijzigt er weinig.

Moeten de renners een statement blijven maken?
“Ik ben voorstander van een statement, maar dat statement zou moeten zijn: vanaf nu gaan wíj het anders doen. Zet nou eens je eigen oogkleppen af en begin eerst met elkaar in de ogen te kijken en als renners te verenigen. Je mag er niet vanuit gaan dat iemand anders het voor jou regelt. Maar dat is juist wel wat renners gewend zijn, dat altijd alles voor ze wordt geregeld.”

foto: Cor Vos

Waar gaat hier mis?
“Het gaat mis omdat er niet of te laat aan de bel wordt getrokken. Terwijl ze weten dat het alarmsignaal over de gevaarlijke finale niet is gehoord gaan ze toch akkoord met de uitgestippelde route. In mijn optiek maken de renners en ploegen zelf de fout door gewoon van start te gaan terwijl ze weten dat het parcours onveilig is.”

“De route van de Tour de France wordt al in de herfst voorgesteld, maar beschouw dat ook als een voorstel. Het zit in het woord. Een organisator stelt een parcours voor, dan moet de UCI daar naar kijken en als toezichthouder daar een akkoord op geven.”

“Maar de ploegen kunnen ook zelf gaan kijken. Als ze zichzelf tot 1 april de tijd gunnen, hebben ze vijf maanden de tijd om de finales te controleren. Tegenwoordig kan je dat ook doen met moderne middelen als Google Streetview, of gewoon de auto nemen. Na je eigen verkenning en beoordeling ga je terug naar de organisator: ‘Ik heb je voorstel bekeken en dit zijn de pijnpunten.’ Dat gebeurt nu te niet. Ploegen treden niet samen op. Ze delen informatie niet met elkaar. Daar is wat voor te zeggen, maar als het gaat om veiligheid, moet je altijd samen optrekken.”

“Je kunt dan wel zeggen: ‘de ASO moet ons voorzien van veilige wegen.’ Dat vind ik ook, maar als je zoveel tijd hebt om te controleren of de ASO haar werk heeft gedaan en je hebt dat niet gedaan, dan heb je zelf je verantwoordelijkheid niet genomen.”

foto: Cor Vos

Het lijkt een patroon. Wanneer het weer misgaat laait de discussie op en vervolgens verandert er weinig.
“Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. Dat patroon herhaalt zich keer op keer. Na de crash in Polen vorig jaar is iedereen veranderingen gaan doorvoeren, maar niet samen. Terwijl deze wereld zo klein is. Je hebt eigenlijk maar vier partijen; de renners, de ploegen, de wedstrijdorganisatoren en de UCI. En die laatste is ook nog scheidsrechter. Maar als de scheidsrechter het veld goedkeurt en de spelers zien dat er pollen uitsteken, dan kan je ook met z’n allen besluiten dat je niet gaat voetballen. Heel veel renners wisten dat de finale van afgelopen maandag onveilig was, maar nogmaals ze zijn gewoon van start gegaan.”

“Het is dus blijkbaar wachten tot het verkeerd gaat om er wat van te vinden. Genoeg ploegen hebben vooraf gezien hoe gevaarlijk het was en toch durft niemand te zeggen: ‘We gaan niet starten’. Ik realiseer me ook dat dat niet makkelijk is. Merijn Zeeman (sportief manager Jumbo-Visma, red.) zei dat ze een maand geleden een klacht hebben ingediend, maar daar geen antwoord op hebben gehad. En dan? Wat ik ervan begrepen heb, was de AIGCP (belangenvereniging van profploegen, red.) er niet van op de hoogte. Ze zouden als AIGCP die klachten moeten indienen, dan doe je het als één van de vier stakeholders. Als je het namens Jumbo-Visma doet, doe je het als een van de 38 leden van één van de vier stakeholders.”

Jij stelt dat veiligheid primair een verantwoordelijkheid van de renners zelf is?
“Absoluut, maar die bewustwording is er nog onvoldoende. Ik ben op dit moment voor het eerst met een eigen auto in de Tour. Dat betekent dat ik zelf moet uitzoeken hoe ik van het hotel bij de start kom, van de start naar de finish en daarna weer bij het hotel kom. Ik heb dat nog nooit gedaan. Nu pas besef ik hoe ik altijd met oogkleppen op maar gewoon het pijltje heb gevolgd. Dat zie je nu nog steeds bij de renners. ‘Er is geen oplossing, dus we gaan gewoon starten’, is de gedachte. En vervolgens wordt er toch weer op het asfalt een hoop vlees verbrand.”

Heb je er geloof in dat er nu wél wat gaan veranderen?
“Wat ik hoopvol vind, zijn de berichten van mensen die in de spiegel kijken. Wat heb ik gedaan om dit te voorkomen? Die vraagt wordt te weinig gesteld. Als iedereen dat zou doen, kun je het veiligheidsprobleem bij de kern aanpakken, want iedereen in de wielerwereld heeft hierin een verantwoordelijkheid.

Je was vorig jaar betrokken wij de oprichting van rennersvakband The Riders Union. Waarom ben je dit gaan doen?
“Een aantal renners heeft mij gevraagd te kijken naar hoe zij worden vertegenwoordigd. En of dat anders kan. Sinds vorig jaar heb ik heel veel zaken geleerd, die ik als renner niet wist. Daar gaan we weer… Veel renners weten helemaal niet hoe ze vertegenwoordigd worden en dus ook niet hoe ze invloed kunnen hebben op de besluitvorming. En ze hebben er ook geen interesse in totdat er zoiets gebeurt als in Polen of zoals in Tour-etappe 3. Dan schreeuwen ze moord en brand.”

“Alle renners vandaag de dag zijn hyperintelligente wezens. Tegenwoordig moet je bewegingswetenschapper, voedingsdeskundige en je eigen marketingmanager zijn, maar dit deel laten ze nog wel te veel liggen.”