Vijftig jaar na de allereerste editie –  eind december 1969 gewonnen door Roger De Vlaeminck – zijn we zondag voor de 53ste keer te gast in Koksijde. De Duinencross is door de jaren heen geëvolueerd naar misschien wel de allergrootste klassieker in veldritland. WielerFlits blikt vooruit.

Historie

Het was in 1969, onder het voorzitterschap van Marcel Houvenaghel, dat de Koksijdse Veloclub voor het eerst de Duinencross organiseerde. De eerste vier edities werden gewonnen door de broers De Vlaeminck. Roger won in ’69 en ’72, Erik in ’70 en ’71. “Dat was een veldrit organiseren avant la lettre“, noemt huidig voorzitter Jan Deramoudt het. “Marcel stond persoonlijk aan de inkom om ticketjes te verkopen. En tijdens de cross werd met lootjes rondgegaan om het budget rond te krijgen.”

Maar de Duinencross werd een begrip in de regio en de wedstrijd kreeg steeds meer aanzien. Al kende de organisatie ook een dieptepunt: omwille van een zeer dichte mist werd de wedstrijd in 1977 afgelast. “Maar uit sympathie organiseerden de renners achteraf een benefietvoetbalwedstrijd”, weet Deramoudt. “Zo kwamen we toch uit de kosten.”

1994: Paul Herygers wordt wereldkampioen in Koksijde – foto: Cor Vos

In 1994 werd voor het eerst een WK georganiseerd in Koksijde. Een titelstrijd die in het geheugen van elke veldritfan gegrift staat, met dank aan Paul Herygers en zijn beruchte schouderklopje ter attentie van Richard Groenendaal. “Volgens mij de start van de hausse van het veldrijden in België”, vertelt Deramoudt. “We telden tijdens dat WK een 23.000-tal toeschouwers. En kort daarna – in 1996 – traden we toe tot de Wereldbeker.”

Op uitzondering van een periode van vier jaar (1999-2002), maakte de Duinencross daarna altijd deel uit van het meest prestigieuze regelmatigheidscriterium. Het absolute hoogtepunt kende Koksijde in 2012, wanneer het voor de tweede keer in zijn bestaan gastheer was van het WK. “We telden dat weekend 66.000 toeschouwers. Ongezien”, weet Deramoudt, die sinds 1992 deel uitmaakt van de organisatie, doorgroeide tot secretaris en ondertussen al een paar jaar voorzitter is. Niels Albert pakte de wereldtitel.

In 2016 kende de Veloclub een nieuwe tegenslag, wanneer door extreem stormweer de Duinencross voor de tweede keer in de geschiedenis werd afgelast. Dankzij de steun van de gemeente kwam de voortgang van de organisatie gelukkig niet in het gedrang. De editie van dit jaar wordt overigens de laatste in zijn huidige structuur, want met de hervorming van de Wereldbeker wordt vanaf volgend jaar de gemeente de nieuwe eigenaar van de organisatie.

66.000 uitzinnige fans zagen Niels Albert in 2012 wereldkampioen worden – foto: Cor Vos

Op sportief vlak merken we op dat in Koksijde – op Radomír Šimůnek (1990) en Zdeněk Štybar (2009) na – alleen maar Belgen of Nederlanders wonnen. Met dank aan het zandparcours uiteraard, dat een specifieke vaardigheid vereist die blijkbaar vooral Belgen beheersen. Typisch voorbeeld was de uitslag van het WK 2012, met zowaar alle zeven gestarte Belgen op de eerste zeven plaatsen. Bij de dames, die – inclusief de kampioenschappen – nog maar veertien keer aantraden in Koksijde, is de diversiteit van nationaliteiten een stuk groter.

Laatste tien winnaars
Heren
2018: Mathieu van der Poel (WB)
2018: Wout van Aert (Belgisch kampioenschap)
2017: Mathieu van der Poel (WB)
2016: afgelast wegens stormweer
2015:  Sven Nys (WB)
2014:  Wout van Aert (WB)
2013:  Niels Albert (WB)
2012:  Sven Nys (WB)
2012:  Niels Albert (wereldkampioenschap)
2011:  Sven Nys (WB)
2010:  Niels Albert (WB)

Dames
2018: Denise Betsema (WB)
2018: Sanne Cant (Belgisch kampioenschap)
2017: Maud Kaptheijns (WB)
2016: afgelast wegens stormweer
2015:  Sanne Cant (WB)
2014:  Sanne Cant (WB)
2013:  Katherine Compton (WB)
2012:  Katherine Compton (WB)
2012:  Marianne Vos (wereldkampioenschap)
2011:  Katherine Compton (WB)
2010:  Daphny van den Brand (WB)

Vorig jaar

Lange solo van Van der Poel
Lars van der Haar was vorig jaar de beste starter in Koksijde. Hij was op zaterdag weggebleven uit Wachtebeke om volop op Koksijde te focussen. De Telenet-Fidea Lion (ondertussen Telenet-Baloise) deed het een uur lang goed in de Duinen, maar net als de rest van het deelnemersveld was hij niet bij machte om topfavoriet Mathieu van der Poel een strobreed in de weg te leggen.

Al in de eerste ronde maakte Van der Poel het verschil – foto: Cor Vos

Een paar zandkorrels duurde het voor Van der Poel de rest op achterstand zette. Een halve ronde had hij nodig om Van der Haar twintig seconden aan de broek te smeren. De rest volgde al snel op een halve minuut. Ook wereldkampioen Wout van Aert, ja. Die kende niet zijn beste start, maakte enkele foutjes in het zand en ging ook nog eens tegen de grond. Hij zakte weg naar positie zeven.

Van der Poel denderde ondertussen voort en verbaasde met zijn sublieme techniek in het zand. Na een uur mocht hij voor de dertiende keer op vijftien wedstrijden de handen in de lucht steken. Achter hem was het uiteindelijk toch Van Aert die zich naar de tweede plaats knokte. De Kempenaar tankte zelfs vertrouwen, want in de tweede koershelft rukte hij niet alleen op naar plaats twee, maar beperkte hij ook de schade op Van der Poel.

Eerste WB-zege van Betsema
Anderhalf uur eerder had Denise Betsema de dameswedstrijd aan haar nog jonge palmares toegevoegd. De Texelse had een dag eerder al de Ambiancecross gewonnen en profiteerde ook in Koksijde van haar topvorm. Met z’n zessen kleurden ze de wedstrijd: Sanne Cant, Annemarie Worst, Nikki Brammeier, Ceylin del Carmen Alvarado, Denise Betsema én Katie Compton.

Nikki Brammeier hield het langst stand in het spoor van Denise Betsema – foto: Cor Vos

Bij een versnelling van Betsema moesten Compton en Cant als eersten de rol lossen, later haakten ook de andere concurrentes af. Brammeier beperkte de schade, maar ook de Britse kon Betsema niet van haar allereerste zege in de Wereldbeker ooit houden. Betsema bleef het hele seizoen overigens op hoog niveau presteren, maar in het prille voorjaar van 2019 werd bekend dat ze in Hoogerheide positief had getest. De 26-jarige Texelse staat sindsdien op non-actief, maar een uitspraak in de zaak is er nog steeds niet.

Uitslagen Koksijde 2018

Heren Elite
1 Mathieu van der Poel (Corendon-Circus) in 1u04m13s
2 Wout van Aert (Cibel-Cebon) op 25s
3 Toon Aerts (Telenet-Fidea) op 48s
4 Lars van der Haar (Telenet-Fidea) op 1m45s
5 Corné van Kessel (Telenet-Fidea) op 2m18s
6 Laurens Sweeck (Pauwels Sauzen-Vastgoedservice) op 2m22s
7 Daan Soete (Pauwels Sauzen-Vastgoedservice) op 2m26s
8 Michael Vanthourenhout (Marlux-Bingoal) op 2m37s
9 Joris Nieuwenhuis (Sunweb) op 2m40s
10 Kevin Pauwels (Marlux-Bingoal) in z.t.

Dames Elite
1 Denise Betsema (Marlux-Bingoal) in 45m53s
2 Nikki Brammeier (Mudiita) op 8s
3 Annemarie Worst (Steylaerts-777) op 11s
4 Ceylin del Carmen Alvarado (Iko-Beobank) op 12s
5 Alice Maria Arzuffi (Steylaerts-777) op 27s
6 Laura Verdonschot (Marlux-Bingoal) op 29s
7 Sanne Cant (Corendon-Circus) op 30s
8 Ellen Van Loy (Telenet Fidea Lions) op 44s
9 Evie Richards (Trek Factory Racing) z.t.
10 Fleur Nagengast (Telenet Fidea Lions) op 1m03s

Parcours

Zand. Dat is uiteraard hét codewoord in de Duinencross. Het was parcoursbouwer Roger Ticket die in de beginjaren als eerste de lijnen uitzette. Ticket werd in de jaren ’90 opgevolgd door Walter Maes. Die voerde in de aanloop naar het WK 2012 een eerste grote wijziging door: de aankomst verhuisde van de Robert Vandammestraat naar de terreinen van de luchtmachtbasis. “Noodzakelijk”, aldus voorzitter Deramoudt. “Om veiligheidsredenen. En achteraf gezien, als je weet dat het WK 66.000 toeschouwers lokte, geen overbodige maatregel.” Vandaag is de start- en finishzone nog steeds op dezelfde plaats gevestigd.

Een andere wijziging richting het WK 2012 was de toevoeging van een nieuwe duin. De Herygersduin werd al ingevoerd na het WK van 1994, de nieuwe duin (centraal op de afbeelding onder) werd een extra hindernis en zou achteraf ook de naam van de tweede wereldkampioen (Niels Albert) krijgen. En sinds 2016, naar aanleiding van het Belgisch kampioenschap, werd opnieuw een extra duin als moeilijkheid toegevoegd, een paar honderd meter voorbij de passage aan de finish. Een steil stuk dat voorlopig nog geen naam kreeg.

Ook dit jaar zijn er een aantal wijzigingen aangebracht. Zo is er net voor het opdraaien van de laatste rechte lijn een extra lus (net onder ‘poort 24’ op de afbeelding) toegevoegd en wordt de Herygersduin voor het eerst weer tot op de top beklommen (bovenste stukje parcours op de afbeelding), wat de bewuste passage toch een stuk lastiger maakt.

Programma

Programma
10u: Heren Junioren
11u30: Heren U23
13u30: Dames Elite
15u: Heren Elite

Locatie en entree
Robert Vandammestraat, 8670 Koksijde

Entree: aan de kassa betaalt u 15 euro.
Kinderen < 12 jaar: gratis

Tussenstand Wereldbeker Heren na 4 wedstrijden
1. Eli Iserbyt – 310 punten
2. Toon Aerts – 265 punten
3. Michael Vanthourenhout – 238 punten
4. Lars van der Haar – 203 punten
5. Quinten Hermans – 202 punten
6. Gianni Vermeersch – 186 punten
7. Laurens Sweeck – 180 punten
8. Nicolas Cleppe – 162 punten
9. Jens Adams – 161 punten
10. Corné van Kessel – 160 punten

Tussenstand Wereldbeker Dames na 4 wedstrijden
1. Katerina Nash – 231 punten
2. Maghalie Rochette – 210 punten
3. Kaitlin Keough – 192 punten
4. Anna Kay – 189 punten
5. Caroline Mani – 162 punten
6. Annemarie Worst – 160 punten
7. Inge van der Heijden – 159 punten
8. Manon Bakker – 156 punten
9. Katherine Compton – 149 punten
10. Ellen Van Loy – 141 punten

Favorieten

Heren 
Onze drie sterren gaan uiteraard naar Mathieu van der Poel, al zou het zomaar kunnen dat ook in Koksijde de wereldkampioen iets meer tegenstand krijgt dan we vooraf verwachtten. Dat het overlijden van opa Poulidor er zwaar heeft ingehakt, merkten we vorig weekend al. Maar ook de voorbije week – met onder meer de trip naar Frankrijk en de uitvaart van Poupou – was voor de broers Van der Poel ongetwijfeld een zware dobber. Moeilijk in te schatten wat dat geeft op de fiets.

Belangrijkste concurrenten zijn Eli Iserbyt, Laurens Sweeck en Toon Aerts, met een lichte voorkeur voor Sweeck. De Vlaams-Brabander wisselt dit seizoen topresultaten af met mindere prestaties, maar bewees vorige zondag in Hamme dat de hoogvorm niet veraf is. Ook Toon Aerts lijkt stilaan aan de beterhand. Als de Belgische kampioen in Koksijde gespaard blijft van de kettingproblemen die hem zondag in Hamme van een dichte ereplaats hielden, moet Aerts in staat zijn een rol van betekenis te spelen in de strijd voor het podium. Eli Iserbyt was in Hamme iets minder, maar bewees de dag voordien in Tábor dat hij nog steeds op een hoog niveau rondfietst. Maar een echte specialist is Eli niet.

Laurens Sweeck is een echte zandspecialist – foto: Cor Vos

Ook Lars van der Haar beheerst de techniek om door het zand te klieven. Dat resulteerde vorig jaar bijvoorbeeld nog in een topvijfplaats, weliswaar op ruime afstand van Van der Poel. Voor onze laatste sterren twijfelen we tussen Corné van Kessel, Quinten Hermans, Tim Merlier en Tom Pidcock.

Uiteindelijk geven we de voorkeur aan het Britse toptalent, alhoewel hij de voorbije crossen toch een beetje onder de verwachtingen bleef. In Tábor uiteraard mede door een mindere startpositie in de Wereldbeker. Een probleem dat in Koksijde iets gemakkelijker kan rechtgezet worden.

Zo valt Van Kessel – nog altijd een van de meest onderschatte renners van het peloton en al weken aan een stuk zeer regelmatig – opnieuw net buiten de sterren, net als Hermans, Michael Vanthourenhout – geen échte zandspecialist – en Merlier, die zondag in Hamme nochtans het podium haalde. Eén naam willen we nog meegeven: die van Daan Soete. Honderd procent zandkliever, maar de laatste weken in mindere doen. Soete zelf hoopt in Koksijde te verrassen en aan een betere periode te beginnen.

Favorieten volgens WielerFlits
*** Mathieu van der Poel
** Toon Aerts, Laurens Sweeck
* Eli Iserbyt, Lars van der Haar, Tom Pidcock

Dames
Ceylin del Carmen Alvarado bewees vorig jaar al dat ze – samen met Annemarie Worst en Sanne Cant – tot de beste zandklievers van het damespeloton behoort. Lucinda Brand is iets minder bedreven in dit onderdeel, maar dankzij haar pure klasse en conditie behoort ook zij tot de favorieten.

Dit zijn voor ons ook de vier grootste kandidaten op winst in de Duinencross. In de sterrenverdeling schatten we Alvarado net iets hoger in dan haar drie voornaamste tegenstanders. Worst, Cant en Brand zetten we op gelijke hoogte, maar we kunnen nu eenmaal maar twee dames twee sterren geven.

Yara Kastelijn: winnares op de Koppenberg en in Gavere. Maar wat kan ze in het zand? foto: Cor Vos

Ook Yara Kastelijn en Ellen Van Loy zijn volgens ons kanshebbers op een dichte ereplaats. Seizoensrevelatie Kastelijn meet zich week na week met de absolute wereldtop, maar staat voorlopig nog niet gekend als zandspecialiste. De Utrechtse erkent dit zelf ook, maar ze mag ons morgen verrassen. Van Loy presteert al weken op een aanvaardbaar niveau en bewees vorig jaar in Koksijde al dat ze op een goede dag niet te veel terrein moet prijsgeven op een typisch zandparcours.

Ook de dames van Pauwel Sauzen-Bingoal, Maud Kapteijns (in 2017 winnares in Koksijde) en Laura Verdonschot, zijn echte zandklievers, maar presteerden de voorbije weken – deels door omstandigheden – iets te wisselvallig om ze een ster toe te bedelen. Ook ouderdomsdeken Katherine Compton, maar liefst vier keer winnares in Koksijde, is de laatste weken iets minder op dreef en valt net buiten ons favorietenlijstje.

Favorieten volgens WielerFlits
*** Ceylin del Carmen Alvarado
** Annemarie Worst, Lucinda Brand
*  Sanne Cant, Yara Kastelijn, Ellen Van Loy

Website organisatie
Deelnemerslijsten

Weer en TV

Zowel de dames- als de herenwedstrijd wordt gecoverd door Sporza, Telenet Play Sports en Proximus in België en door NOS.nl en Eurosport in Nederland. Bekijk hier de volledige TV-kalender.

De weersverwachting in Koksijde volgens Meteovista.be: