Renners die willen schitteren in de Tour de France, leggen vaak nog een laatste examen af in de Ronde van Zwitserland. Al is de Tour de Suisse zoveel meer dan alleen een ‘voorbereidingskoers.’ De Ronde van Zwitserland neemt een belangrijke plaats in op de wielerkalender en daarom wordt de koers ook wel eens de vierde grote ronde genoemd. WielerFlits neemt je mee in de historie.

Voor de allereerste editie van de Ronde van Zwitserland moeten we goed negentig jaar terug in de tijd. Ter ere van het vijftigjarige bestaan van de Schweizerischer Rad- und Motorfahrer-Bund zag een nieuwe wielerkoers in 1933 het levenslicht. De eerste editie van de Tour de Suisse bestond uit vijf etappes en bracht de renners van Zürich naar Davos Dorf, Luzern, Genève, Basel en tot slot weer Zürich. Het concept sloeg meteen aan en met Max Bulla kreeg de organisatie ook een mooie eerste winnaar van de Ronde van Zwitserland.

Volgens de overlevering arriveerde Bulla pas een uur voor start van de eerste etappe met de nachttrein in Zürich, nadat hij de dagen daarvoor nog had gekoerst in België en Frankrijk. De Oostenrijker was geen onbekende in de wielerwereld en kon al winst in het Kampioenschap van Zürich overleggen, net als drie ritzeges in de Tour de France van 1931. Hoewel hij zich pas ter elfder ure bij het peloton voegde, weerhield hem dat er niet van om de nieuwe rittenkoers naar zijn hand te zetten. Twee ritzeges en een voorsprong van ruim negen minuten in het eindklassement was de balans aan het einde van de wedstrijd.

Ferdi Kübler: een Zwitserse wielerlegende – foto: Cor Vos

Nog even over Max Bulla (1905-1990). In voorbeschouwingen is er vaak alleen aandacht voor de grootste kampioenen, voor mannen als Eddy Merckx en Bernard Hinault, maar daardoor blijven renners als Bulla vaak onderbelicht. En dat is niet terecht, want Bulla wist als Oostenrijkse wielerpionier de weg te plaveien voor latere generaties. Georg Totschnig, Bernhard Eisel, Felix Großschartner, Gregor Mühlberger, Felix Gall… Ze zijn allemaal schatplichtig aan Bulla, die in zijn carrière etappes wist te winnen in de Tour de France en Vuelta a España en nog altijd de enige Oostenrijkse geletruidrager is in de Ronde van Frankrijk.

Na Bulla waren met Ludwig Geyer, Gaspard Rinaldi, Henri Garnier en Karl Litschi relatief onbekende namen aan het feest in de Ronde van Zwitserland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de etappekoers slechts twee keer gehouden, maar na de oorlog keerde de ronde terug. En hoe! De Ronde van Zwitserland werd al snel het strijdtoneel van de grootste namen in de wielersport. In 1946 en 1947 ging de eindoverwinning naar Gino Bartali en in de jaren die volgden maakten twee andere toppers de dienst uit. Een gouden tijdperk brak aan voor het Zwitserse wielrennen, met dank aan Ferdi Kübler en Hugo Koblet.

Het was vlak na de Tweede Wereldoorlog dat thuisfavorieten Ferdi Kübler, wereldkampioen in 1951 en winnaar van de Tour de France 1950, en Hugo Koblet (winnaar van de Giro d’Italia 1950 en de Tour de France 1951) de ronde drie keer achter hun naam zetten. Met Kübler en Koblet als vaandeldragers van het Zwitserse wielrennen, won de nationale wielerronde ook snel aan populariteit. En dan vergeten we nog de inbreng van Fritz Schär (meervoudig etappewinnaar in de Tour en vice-wereldkampioen op de weg), Carlo Clerici (winnaar van de Giro 1954) en Rolf Graf. Het Zwitserse wielrennen floreerde als nooit tevoren.

Kübler en Koblet deelden even gebroederlijk het record van de meeste eindzeges, maar er is altijd baas boven baas. Nog in de jaren ’50 stak Pasquale Fornara hen voorbij. De Italiaan won de Ronde van Zwitserland tussen 1952 en 1958 maar liefst vier keer en is daarmee nog altijd recordhouder. Na de jaren van Kübler, Koblet en Fornara wisten ook andere kampioenen te schitteren op Zwitserse bodem. Denk aan Franco Bitossi, José Manuel Fuente, Giuseppe Saronni, Sean Kelly, Andrew Hampsten, Pavel Tonkov, Alex Zülle, Jan Ullrich, Fabian Cancellara, Rui Costa (3x), Miguel Ángel López en Egan Bernal.

En wat met de Laaglanders? Henri Garnier, Georges Pintens, de onvermijdelijke Eddy Merckx, Roger De Vlaeminck, Michel Pollentier, Paul Wellens, Wilfried Wesemael en Luc Roosen zorgden voor Belgische successen. Roosen won de ronde in 1991 en is nog altijd de laatste Belg op de hoogste trede van het podium. Nederland moet het voorlopig doen met één eindwinnaar: Hennie Kuiper schreef de koers in 1976 bij op zijn palmares. Toppers als Joop Zoetemelk, Peter Winnen, Steven Kruijswijk, Bauke Mollema en Tom Dumoulin stonden daarna nog wel op het podium, maar niet op het allerhoogste schavotje.

Egan Bernal was in 2019 de beste op Zwitserse bodem – foto: Cor Vos

Tot zover een opsomming van eindwinnaars en sportieve successen. Je zou bijna denken dat de wielerport een aaneenschakeling is van heugelijke momenten, maar dat is natuurlijk niet waar. Zo zal 15 juni 2023 voor altijd worden herinnerd als een gitzwarte dag voor de Ronde van Zwitserland en de wielersport in het algemeen. Gino Mäder kwam die dag ten val in de vijfde etappe naar La Punt, in de afdaling van de Albulapass. De Zwitser werd na een lange reanimatie nog wel naar het ziekenhuis van Chur gebracht, waar hulp niet meer mocht baten. Een dag later overleed hij – op 26-jarige leeftijd – aan zijn verwondingen.

• 

  30 mei

  Lees ook Ronde van Zwitserland eert betreurde Gino Mäder met bergprijs en herinneringsrit

  30 mei

Laatste winnaars Ronde van Zwitserland
2023: Mattias Skjelmose
2022: Geraint Thomas
2021: Richard Carapaz
2020: Geen editie wegens coronacrisis
2019: Egan Bernal
2018: Richie Porte
2017: Simon Špilak
2016: Miguel Ángel López
2015: Simon Špilak
2014: Rui Costa

De Ronde van Zwitserland wordt in het seizoen 2024 verreden van 9 tot en met 16 juni.